Deze zwingelwatermolen lag op de Hollebeek (in Aaigem Zwingelbeek genoemd), nabij haar monding in de Molenbeek, aan de zuidzijde van de Aaigembergstraat (nr. 10). Aan de zuidoostzijde ervan was er een vrij grote spaarvijver.

Ze werd opgericht bij toelating van 9 januari 1816 van de Provinciale Staten van Oost-Vlaanderen aan Jan Baptist Ost, desservitor (pastoor) van Aaigem en afkomstig van Burst: "Le sieur JB Oost, desservant de la commune d' Aygem, est autorisé à établir sur un ruisseau dans la dite commune une machine propre à peigner le lin."

We zien de watermolen aangeduid in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1842), op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) als "Zwingel Molen" en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860).

In 1834 was de molen in het bezit van Martinus Ost van Burst (Burst, 1760-1835), gehuwd met Maria Anna Beerens (Mere 1765 - Burst 1849). Het kadastraal inkomen werd toen op slechts 38 frank geschat. Molenaar was toen Pieter Jan de Vulder en er waren menigvuldige klachten wegens wateroverlast (Rijksarchief Gent, Provinciaal Archief 1830-1850, nr 4098/10).

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Ost-Beirens Martin, te Burst
- later, erfenis: de weduwe en de  kidneren (ovelrijdenv an Martin Ost)
- 13.03.1849, erfenis: de erfgenamen: a) Ost Jan-Baptist, te Gent, b) Ost Joseph, te Gent, c) Ost Marie Egide, te Gent, d) Ost Relinde, te Burst, e) Ost Catharine, te Burst, f) Ost Marie Mathilde, te Elene, g) Ost Marie Joséphine, te Elene, h) Ost Marie Cathérine, te Elene, i) Ost Jan-Baptist, te Elene, j) Van Wasssenhove Jan-Baptist, te Burst, k) Van Wassenhove Relinde, te  Burst, l) Van Wassenhove Gerard, te Aaigem, m) Van Wassenhove Martin, te Aaigem, n) Van Wassenhove Dominique, te Aaigem, o) Van Wassenhove Arsène, te Aaigem en p) Van Wassenhove Camille, te Aaigem (overlijden van de weduwe Beirens van Martin Ost)
- 06.12.1854, deling: Ost Joseph Henri, kanunnik te Gent (notaris Devuyst)
- 14.01.1893, verkoop: De Meerleer-Hendrickx Remi, landbouwer te Aaigem (notaris Devuyst - vlaswatermolen)
- 17.12.1924, erfenis: de weduwe en de kinderen (overijden van Remi De Meerleer)
- 25.09.1931, deling: De Meerleer Petrus Cyriel, landbouwer te Aaigem (notaris Devuyst - suikerbranderij met "meule en water")
- 2015, eigenaar: Schotsaert Lieven, Aaigem

Op 6 december 1854 werd bij een verdeling Joseph Henri Ost, kannunik te Gent, eigenaar van de molen (notaris Sebastiaan Jozef de Vuyst te Borsbeke).
Donatus Baeten moest aan Petrus Joannes De Vulder 'over zwingelen van vlas naer afrekening van gedane leveringen 2,39 fr'. (Notariaat Jules De Paepe te Herzele, minuut nr. 205, datum 18/11/1872).
In de "Annuaire de Commerce et de l'industrie de Belgique", jaar 1879 (door G. Robyn) lezen we: "Moulin à battre le lin: 'De Vulder P.J. enfant'.

Jozef Hendrik Ost verkocht de zwingelmolen op 14 januari 1893 aan Remi De Meerleer-Hendrickx (+1924), landbouwer te Burst . Deze veranderde de molen in 1898 in een cichoreifabriek (cichoriebranderij en -maalderij op waterkracht). De vijver van 17 aren werd in 1939 door zoon Cyriel De Meerleer gedempt. Hij demonteerde het rad rond 1960 en gebruikte het gebouw voor zijn boerderij.

Tegenwoordig is het een woning. Binnen is nog steeds de oude trap aanwezig en een deel van de oude vloerbalken: de hoofdbalken zijn nog origineel.

Lieven DENEWET, Georges SOUFFREAU & Herman HOLEMANS

Literatuur

Lieven Denewet, "Zwingelen met water- en windmolens in Vlaanderen", Molenecho's, 36, 2008, 3, p. 130-153.
Georges L. Souffreau & Paul de Vuyst, "Geschiedenis van de graan- en oliewatermolen te Aaigem genaamd Molen te Dalme of Engels Molen (voor 1494 - 2008)", Woubrechtegem, 2008.
Lieven Denewet, "Erpe-Mere: de grootste molengemeente in Vlaanderen!", in: Molenecho's, XXI, 1993, nr. 2, p. 72-87.
J. Van Overstraeten, "De molens van Aaigem en Aalbeke", in: Toerisme, XXIII, 1944, p. 43.
Dirk De Boeck, "Aaigem: betwistingen rond de zwingelmolen en verkoop van de Dries", in: Mededelingen Heemkundige Kring Erpe-Mere, 1983, nr. 2, p. 21/
J. De Punt, "Erpe-Mere, molendorp", in: Verbond van de Kringen voor Heemkunde in Oost-Vlaanderen, 1999, nr. 2, p. 3 e.v.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962).
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1996, p. 15.
Robert Desart, "Les Moulins à Eau du Hainaut et des Flandres", Soignies, Lemaire, 1968, p. 82.
Johan De Punt, "De watermolens te Erpe-Mere", in: Molinologie, Periodieke uitgave van TIMS-Nederland/Vlaanderen, nr. 14, 2000, p. 22-28, ill., krt.; Belgisch Staatsblad, 03.07.2007.
Paul de Vuyst, "Aaigem in het notariaat van Herzeelse notarissen, van 1806 tot 1872", 2 dln.
Paul de Vuyst, "Aaigem in het notariaat te Haaltert" (met volledige beschrijving van inboedel en verdeling van de familie Donatus Van Londersele), Aaigem, 2008.
Mededeling Paul de Vuyst, 14.03.2008.
Georges L. Souffreau & Paul de Vuyst, "Geschiedenis van de graan- en oliewatermolen te Aaigem genaamd Molen Te Dalme of Engel's Molen (voor 1494-2008)", Woubrechtegem, 2008.
G. Robyn, "Annuaire de Commerce et de l'industrie de Belgique", jaar 1879.

Mailberichten
Maarten Osstyn Adegem, 19.03.2014.
Johan De Punt, Mere, 05.06.2018.