De Zwarte Molen is een stenen bergmolen met brede kuip ("8 voeten dik en 26 voeten hoog") en ajuinvormige zetelkap aan de zuidzijde van de Zwarte Molenstraat (nr. 68a).

François Vannuvel (Van Nuvel), molenaar op de watermolen van de herberg van Arenberg in Edingen, vroeg op 27 oktober 1775 een octrooi aan om in Elingen een graanwindmolen te bouwen. Ook Maurice Collet schreef op 22 november 1775 een verzoekschrift aan de Financiële Raad in Brussel met dezelfde vraag. Ze kregen evenwel geen toestemming.

F.A.F. (Ferdinand) Van der Noot, heer van Vreckem, kreeg op 30 juni 1779 het octrooi van de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia om een graanwindmolen te bouwen in Elingen, op het "appaers veld" (Dappersveld), op grond van het armenbestuur te Elingen (met een erfpacht voor 98 jaar). De heer van Gaasbeek had bezwaar ingediend.

Ferdinand Van der Noot was nog steeds eigenaar in 1802 en woonde dan in Brussel. Ter vervanging van de standaardmolen liet hij de huidige stenen bergmolen oprichten. De standaardmolen werd verkocht aan de gebroeders Maximiliaan (1764-1811) en Adriaan (1776-1862) d'Hauwer uit Denderwindeke, die hem liet overbrengen naar Appelterre-Eichem, waar hij nu nog staat.

De Zwarte Molen stond bekend als de stevigste en machtigste windmolen van de streek. Zijn naam is afkomstig van de zwarte teer waarmee de romp werd ingestreken.

Eigenaars:
- 1779, oprichting: Van der Noot Ferdinand, heer van Vreckem
- voor 1834, eigenaar: a) van de grond: Armenbestuur, te Elingen en b) van het gebouw mits erfpacht sinds 30.12.1789 voor 98 jaar: Wouters Charles Joseph, eigenaar te Gooik en Wouters Marie Françoise, echtgenote Meeus Jan-Baptist.
- 21.05.1840, verkoop: van het gebouw: Orens Jan-Baptist, molenaar te Elingen (notaris Morren)
- 13.05.1856, verkoop: van het gebouw Van Overstraeten Willem, molenaar te Elingen (notaris Van Audenrode)
- 22.02.1886, ruil: de grond van Van Overstraeten-Claes Willem, molenaar te Ukkel (notaris Vergote)
- 07.05.1889, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Willem Van Overstraeten)
- 13.07.1891, verkoop: a) Van Overstraeten-De Geus Josephus, pachter te Elingen en b) Van Overstraeten Maria Antoinette, pachtster te Elingen (notaris Velge)
- 18.11.1891, verkoop: Van Overstraeten-De Geus André Jozef, molenaar te Elingen (notaris Velge)
- 10.02.1925, verkoop: Van Overstraeten-De Wever René Jozef, handelaar te Sint-Jans-Molenbeek (notaris Velge)
- 07.01.1933, verkoop: Borguinon-Van Gheel Gustaaf, landbouwer te Elingen (notaris Velge)
- 23.08.1965, erfenis: Borguinon-Van Gheel Gustaaf, de weduwe en kinderen (overlijden van Gustaaf Borguinon)

De molen werd in 1854 te koop aangeboden, toen Van den Einde er molenaar was. Hij bood eind 1854 de "windmolenas" te koop aan:  8 voeten dik en 36 voeten lang.

Het wiekenkruis werd in 1931 weggenomen. Eén roede werd afgehaald met een platte kar en paard door molenaar Rufin Van Nuffel voor de vervanging van de houten binnenroede van zijn molen "De Pauselijke Zouaaf" te Pamel. (Dit staat genoteerd in het dagboek van molenaar Henri Van Nuffel). Later volgde ook de kap en werd de kuip ingekort. Op een foto genomen door Theo Danau in 1934, zien we de Zwarte Molen zonder wieken.

Later verdween ook de kap en werd de romp met voorzien van een plat dak. Nog later werd de romp ingekort tot op halve hoogte, zoals dat nu nog te zien is.

De huidige bewoners, de familie Borguinon, zijn al voor de derde generatie eigenaar.

Zie ook: Appelterre-Eichem, Wildermolen

Lieven DENEWET

Literatuur

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1909. Octrooi aan Frederik Van der Noot, heer van Vreckem, om in Elingen op het "appaers veld" een graanwindmolen op te richten, 30.06.1779.
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1911. Verzoekschrift door François Vannuvel (Van Nuvel) om in Elingen een graanwindmolen te mogen bouwen - niet gevolgd door een octrooi, 27.10.1775.
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1911. Verzoekschrift door Maurice Colet om in Elingen een graanwindmolen te mogen bouwen - niet gevolgd door een octrooi, 22.11.1775.
Rijksarchief Gent, Notariaat Egidius Martinus Roosens (Denderwindeke) NOT307 (1) minuut nr 94, 22 juli 1802 (transcriptie: Georges Souffreau, Woubrechtgem)
Rijksarchief Gent, Notariaat Egidius Martinus Roosens (Denderwindeke) NOT307 (1) minuut nr 71 (aankoop grond, 10 juni 1802)
Rijksarchief Gent, Notariaat Egidius Martinus Roosens (Denderwindeke) NOT307 (1) minuut nr 94 (aankoop molen te Elingen, 22 juli 1802)

Gedrukte bronnen
De Denderbode, 31 dec 1854.

Werken
Georges Souffreau, "Geschiedenis van de twee houten korenwindmolens Oude Molen (voor 1257-1919) en Wildermolen (1802-vandaag) en van de vroegere pachthoeve Hof ter Klei (voor 1226-1902) te Appelterre-Eichem", Woubrechtegem, 2017, 160 p.
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 2: arrondissement Halle-Vilvoorde (A-L)", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem", 1991;
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Bernard Roobaert, "Overzicht van de molens van de streek van Edingen met hun oudste vermeldingen", Molenecho's, XXIV, 1996, nr. 3-4, p. 116-180;
B. Roobaert, "Een overzicht van de molens van het Oude Land van Edingen en hun oudste vermeldingen", in: "Het oude Land van Edingen en Omliggende, Herne, jg. XXI, 1993, nr. 2, p. 97-133.

Info
Flor Van Nuffel, Pamel, molenaarszoon van René Van Nuffel, molenaar op de Pauselijke Zouaaf en neef van Henri Van Nuffel, molenaar op de Keirekensmolen en de Tragische molen, 24.11.2013.