|
Intekendatum: 02.09.2003, 17 u.
Molen: Aarschot (Vl.-Brab.), 's Hertogenmolens - watermolencomplex met 3 Francisturbines, gerenoveerd als hotel
Bouwheer & ontwerper: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afd. Monumenten en Landschappen, voor wie optreedt de Vlaams Bouwmeester, Brussel
Opdracht: In functie van eigendomsoverdracht of erfpacht aan de stad Aarschot: volledige studie voor de res-tauratie, herbestemming en nieuwbouw van de molens.
Plaats aanbesteding: Diensten van de Vlaamse Bouwmeester, t.a.v. Tony Penninckx, Graaf de Ferrarisgebouw, Koning Albert II-laan 20 bus 9, 1000 Brussel
Intekendatum: 15.06.2004, 11 u.
Molen: Aarschot (Vl.-Brab.), 's Hertogenmolens - watermolencomplex met 3 Francisturbines, gerenoveerd als hotel
Bouwheer & ontwerper: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Leefmilieu en Infrastructuur, Administratie Waterwegen en Zeewezen, Afd. Zeeschelde, Antwerpen (ir. Michiel Derycke)
Opdracht: Algemene offerte-aanvraag voor de studieopdracht ontwerp kaaimuren en oevers en herstel onderbouw; 6 kalendermaanden
Plaats aanbesteding: Copernicuslaan 1 b 13, 2018 Antwerpen
Offertes: Grontmij Clerckx, Beersel; Groep Planning nv, Brugge; Besec nv, Gent; Ferryn Nico bvba; Arcade nv, Wilrijk; SWK, Gent; Libost Groep nv, Hasselt; Technum nv, Heverlee; SCES nv, Assebroek; Mebumar België nv, Moerbeke-Waas; TV SBE nv, Sint-Niklaas - Robbrecht & Daem Architecten, Gent
Toewijzing: TV SBE nv - Robrecht & Daem Architecten
Intekendatum: 30.08.2004, 11 u.
Molen: Aarschot (Vl.-Brab.), 's Hertogenmolens - watermolencomplex met 3 Francis-turbines, gerenoveerd als hotel
Bouwheer & ontwerper: Stad Aarschot (Geert Wijns
Opdracht: Aanvraag aan de onderhandeling voor de op-richting, conform de wetgeving overheidsopdrachten, van een publiek-private samenwerking tussen de stad Aarschot en één of meerdere projectontwikkelaars, investeerders, uitvoerders... teneinde enerzijds restauratie en herbestemming van het monument 's Hertogenmolens te bewerkstelligen en anderzijds het perceel aan de Amerstraat - brug Betekomsesteenweg, te ontwikkelen met een integrale uitbouw van de kernfuncties wonen en winkelen, PPS 's Hertogenmolens en Amer.
Plaats aanbesteding: Stad Aarschot, Ten Drossaarde 1,3200 Aarschot
Toewijzing: nv Kumpen, Hasselt; nv Mac, Diest; Groep The Lodge hotels
Intekendatum: 23.05.2006, 11 u.
Molen: Aarschot (Vl.-Brab.), 's Hertogenmolens - watermolencomplex met 3 Francisturbines, gerenoveerd als hotel
Bouwheer & ontwerper: Waterwegen en Zeekanaal nv, Antwerpen / Willebroek
Opdracht: Structureel funderingsherstel; bouw van een woelkom; cat. B en/of D en/of o/cat. E2; o/cat. D23 en/of D24, kl. 4
Plaats aanbesteding: Waterwegen en Zeekanaal nv, Copernicuslaan 1, bus 13, 2018 Antwerpen
----------------------------------------
Restauratie, uitbreiding en herbestemming van 16e-eeuws molencomplex tot hotel en brasserie, project 2003.
's Hertogenmolens te Aarschot restauratie, nieuwbouw & herbestemming van een 16e eeuws molencomplex
Opdrachtgever: Stad Aarschot,
Datum: Open Oproep november 2003, geselecteerd voor uitvoering
bedrag der werken: 2,5 miljoen euro casco (in 2003)
fase: uitvoering
De Hertogenmolens vormen een uniek stukje molenpatrimonium dat in oorsprong teruggaat tot de 14de eeuw. De huidige constructie, meer bepaald het centrale vijfledige deel met zijn kenmerkende puntgevels dateert uit de 16de eeuw. De molen vervulde in de loop van de geschiedenis verschillende functies van graanmolen, schorsmolen en glasmolen en fungeerde tegelijk door zijn unieke ligging ook als brug over de Demer en als verdedigingsbouwwerk voor de stad.
Zoals meestal bij eeuwenoude monumenten kent dit gebouw een geschiedenis van verval, heropbouw en uitbreidingen. De grootste volume-uitbreiding gebeurde met de industriële revolutie, maar werd in 1970 vernield door een brand. Die brand is een eerste feit in de recente geschiedenis van verval. In 1986 stort de zuid-westgevel gedeeltelijk in en in de daaropvolgende jaren volgen leegstand en verwaarlozing.
's Hertogenmolens neemt een centrale positie in als rustpunt langs verschillende recreatieroutes in de Demervallei. Het molencomplex vormt samen met het kunstmatige eiland een verbinding tussen het noordelijk en het zuidelijk deel van de stad Aarschot. Het gebouw en het eiland kunnen weer betekenis krijgen door het publiek karakter ervan te garanderen. Het is niet de bestemming die zal bepalend zijn voor de restauratie van het gebouw, maar de aard en de geschiedenis van het gebouw zelf.
De mysterieuze verschijningsvorm van het 16e eeuwse molencomplex en de uitgesproken tactiliteit van de gevels laten zich verklaren door de bewogen historiek. Bij het circuleren doorheen de structuur realiseert men zich dat het twee gebouwendelen betreft die door een centrale, overdekte buitenruimte worden verbonden. De nadrukkelijke aanwezigheid van water vormt een bijzondere aspect. Het betreft niet louter een drie dimensionale ervaring, maar evenzeer een visuele, auditieve en tactiele wandeling.
Bij hergebruik zal een publieke zone worden gecreëerd, die toelaat dat de bezoeker het gebouw in zijn volledige lengte en hoogte kan ervaren. De ingestorte westgevel van het zuidelijk volume wordt geherinterpreteerd. De materiaalkeuze - cortenstaal - grijpt terug naar het meest karakteristieke materiaal dat terug te vinden is in het bestaande gebouw, nl. de ijzerhoudende zandsteen of Diestiaan. Het verdwenen volume van de noordelijke maalderij wordt in een licht gewijzigde versie teruggebouwd. Hier wordt geopteerd voor betonnen wanden waarin ijzeroxiden zijn vermengd.
Het opnieuw waarneembaar maken van de waterkracht is een prioritaire optie bij de herbestemming. De keuze om de raderen te gebruiken voor ecologische energieopwekking ondersteunt enerzijds de continuïteit in het gebruik van de molens, anderzijds wordt de molen geherpositioneerd van industriële pionier naar ecologische voortrekker.
--------------------------------------
Rapport. Machinepark van 's Hertogenmolens, oktober 2007
0. Inleiding
In 's Hertogenmolens bevinden zich machines van 3 verschillende maalprocessen en de aandrijving met turbines.
1. malen met molenstenen
2. industrieel malen
3. malen van glas
4. aandrijving
Over het algemeen kunnen we stellen dat een aantal machines gedemonteerd zijn en dat de onderdelen al dan niet volledig her en der opgestapeld liggen. Dat is voornamelijk het geval met de molenmachines die in het gebouw op de linkeroever stonden opgesteld. Daarnaast zijn er nog een hele reeks machines die op hun oorspronkelijke plaats opgesteld staan: in de gebouwen op de rechteroever.
De machines werden aangedreven met de kracht van het water. Tot na WOII gebeurde dit met 3 waterwielen. Die werden nadien vervangen door de Francis-turbines die zich nog in het gebouw bevinden.
1. Malen met molenstenen
Voor 1850 werd er in molens uitsluitend met molenstenen gemalen. Van dit maalproces zijn nog verschillende sporen terug te vinden: in 5A en 5B:
- de balkenconstructie van de maalvloer, waar de molenstenen op lagen
- het volledige schrijnwerk van een maalstoel, bestaande uit:
- een steenkist
- een paard voor op de steenkist
- een kaar
- een schudderbak.
De molenstenen en de aandrijving zijn niet meer aanwezig. Sporen in de maalvloer wijzen er op dat er zeker 3 en wellicht zelfs 4 maalstoelen waren in het gebouw op de rechteroever. Deze installatie werd aangedreven door waterwielen.
2. Industrieel malen
We kunnen stellen dat de machines, die vooral in de gebouwen op de rechteroever nog op hun plaats staan, een vrij volledige maalderij vormen. De machines in travee 5 dateren allemaal uit de 2e helft van de 19e eeuw. De machines die elders, vooral gedemonteerd, staan dateren eerder van het interbellum.
We kunnen de machines onderverdelen volgens de functie die ze hadden:
- ontvangst van graan: 2 luiwerken in zolder van ruimte 1C en 5D
- transport van graan: elevatoren en diverse vijzels
- reinigen en conditioneren van graan: grote uitzonderlijke kuis/conditioneer- combinatie op 1C, wanmolen en stofkot op 5D
- malen: 3 uitzonderlijk oude walsenstoelen op 5B nl. een walsenstoel van de Zwitserse uitvinder van deze manier van malen: Friedrich Wegmann en 2 van de Hongaarse firma Ganz die een licentie nam op de uitvinding van Wegmann.
- zeven van meel: 1 gedeeltelijk gedemonteerde plansichter, 5 kleine builen en 1 zeer grote dubbele buil
- verwerken en opslag van bloem: bloemsilo, détacheur, afzakker, zakkenkuiser, meelpijpen, ...
3. Malen van glas
De laatste industriële activiteit die in 's Hertogenmolens werd uitgeoefend was het malen van glas om schuurpapier te maken.
Van dit proces resten enkel 2 zware metalen trommels voor het malen van glas, zonder aandrijving of sporen hiervan, los op 5A.
4. Aandrijving
's Hertogenmolens kwam niet ongeschonden uit de tweede wereldoorlog. De waterwielen werden één voor één vervangen door tweedehands Francis-turbines.
a. grote Francis-turbine 1 (kant linkeroever): heeft nooit gewerkt: de installatie werd nooit voltooid
b. kleine Francis-turbine 2 (kant rechteroever) kwam in de jaren 1960 van de molen in Werchter: heeft wellicht ook niet veel gewerkt
c. kleine Francis-turbine 3 (kant rechteroever) is als enige aangesloten: drijft de horizontale as aan die naar het molengebouw gaat.
Men heeft blijkbaar geopteerd om niet meer te werken met de turbines. Bij het storten van de nieuwe betonnen sokkel stroomafwaarts van de molen is de uitstroom van de turbines verhinderd.
Er zijn enkele sporen te vinden in de muren van de waterwielen die voor 1944 de molens aandreven.
5. Besluit
Een eerste vlugge inventarisatie leverde het beeld op van een toch nog vrij volledige maalderij met een machinepark dat:
- ouder is dan verondersteld door SIWE e.a.
- een aantal zeer waardevolle machines bevat.
De aanpak die zich opdringt is:
- het op plan brengen van de machines en hun samenhang
- volledige fotoreportage van de bestaande toestand en van de ontmanteling
- video-opname van de bestaande toestand en van de demontage bepaalde machines
- ontmanteling machinepark, verwijdering uit het gebouw, vervoer naar loods
- reiniging met stofzuiger van alle machines
- opstellen van technische fiche van elke machine, met inbegrip van minstens 4 foto's per machine
- uitwerken museale opstelling in 's Hertogenmolens met inbegrip van het inplannen van de waterwielen en het behoud van 1 turbine.
- restauratie/conservering van de molenmachines
- installeren bepaalde machines in een museale opstelling in 's Hertogenmolens, b.v. met mogelijkheid maalderij virtueel in 3D te reconstrueren
- ter beschikking stellen ander deel van de machines aan andere molens/molenmusea, b.v. De Molen Van Doren in Rotselaar.
- afvoeren overtollig en minder waardevol deel machinepark
Dirk Vansintjan, licentiaat
Fons Verbeeck, ind.ing.
Willem Brankaer, ir.arch.
Werkende Watermolens,
p/a Willem Brankaer,
Justus Lipsiusplein , 6
3090 Overijse
-------
Persbericht (Belga). Eiland 's Hertogenmolens in Aarschot archeologisch onderzocht, 09.08.2005.
Begin september starten in Aarschot op het eiland op de Demer, waar zich de 16de eeuwse 's Hertogenmolens bevinden, archeologische opgravingen onder leiding van een archeoloog van Monumenten en Landschappen. Aanleiding zijn de plannen voor een grondige renovatie van deze site. De werken hiervoor gaan eind 2006 van start.
"Archeologen vinden het een bijzonder interessante plaats omdat dit eiland steeds een cruciale plaats ingenomen heeft in de verdedigingsgordel van Aarschot. Het noorden van de stad werd in het verre verleden steeds verdedigd door het onder water zetten van weiden vanuit 's Hertogenmolens. In deze omgeving zou bovendien volgens geschriften ten tijde van de Spaanse overheersing een Spaans fort gestaan hebben" aldus Geert Wijns van de stad Aarschot aan Belga.
Aarschot werkt voor de restauratie van de molens samen met de NV Kumpen en NV Mac (groep The Lodge). Tegen eind 2007 willen deze hier een hotel met 25 kamers, brasserie, conferentie- en feestzaal realiseren. Zelf investeren ze 2,34 miljoen euro in het project. Daarnaast gaat 860.000 euro van de Vlaamse subsidie als stadsvernieuwingsproject naar het project en betoelaagt Monumenten en Landschappen 750.000 euro. Omdat het een beschermd monument is, komt ook de provincie financieel tussen. De Dienst Zeeschelde restaureert de onderbouw (kostprijs 1,5 miljoen euro).
De Vlaamse regering besliste op 28 mei 2004 om het stadsvernieuwingsproject dat Aarschot indiende met 2 miljoen euro te steunen. Naast de restauratie van de molens omvat het project de inrichting door de stad van de Amerstraat, Sasstraat en het plein aan de Elisabethlaan als aangename woon- en verblijfsomgeving. In de Amerstraat bouwt de NV Kumpen een complex met kantoorruimte, een 15-tal residentiële en 16-tal sociale appartementen. Deze NV voert ook de werken uit aan de 's Hertogenmolens. The Lodge neemt de uitbating van het complex op zich en krijgt het voor 99 jaren in erfpacht.
----------
Uitvoering via PPS-overeenkomst
PPS-soort: Gebiedsontwikkeling
Projectsector: Publiek Vastgoed - Privaat vastgoed
Projectlocatie: Aarschot
Publieke partij: Gemeente Aarschot. Vlaamse overheid: Waterwegen en Zeekanaal NV, Agentschap RO-Vlaanderen, onroerend erfgoed en VMSW.
Waarde: 17,2 miljoen euro
Projectomschrijving. Het saneren van 's Hertogenmolens leidt tot de restauratie van een belangrijk monument en betekent eveneens de aanzet tot de herwaardering van de vroegere stadsvesten en de Demeroevers. Het vormt ook het begin van een nieuwe ontwikkeling langs de spoorlijn.
PPS-kenmerken. Er wordt geopteerd voor een contractuele PPS:
De projectontwikkelaar ontwikkelt samen met een architect een architecturaal voorstel en geeft aan in welke mate geïnvesteerd wordt in de restauratie van 's Hertogenmolens en in de aanleg van de omgeving. Dit ter compensatie van het mogen uitbaten van 's Hertogensmolens als een horecazaak voor een termijn van 99 jaar enerzijds en het mogen bouwen op de eigendom van de stad van een sociaal en residentieel appartementsgebouw anderzijds.
Van de totale kostprijs van het project van 17,2 miljoen euro zal 44% inbracht worden door de private partij.
De private partij is The Lodge (NV MAC) - NV Kumpen.
Stand van zaken. Bouwfase.
Formele beslissing project & mogelijk PPS-voorkeursscenario: 1 april 2004. Het College van Burgemeester en Schepenen verleent zijn goedkeuring aanhet stadsvernieuwingsproject "'s Hertogenmolens en Amer", zoals geconcipieerd door de architecten Robbrecht & Daem.
Opstart selectie private partij (publicatie): 23.07.2004
Selectie kandidaten: september 2004
Indiening offerte: 29 november 2004
Gunning: april 2005
Opstart bouwfase: 2006
Ingebruikname: In de loop van 2008
(thans opgeschoven naar 2010).
----------
De Molens van Aarschot in 1399 (Zijsprokkel 53)
Technische fiche
In het tabularium op het Ladeuzeplein (centrale bibliotheek Leuven) bevindt zich onder nummer 101 van het Arenbergarchief een tekst over de molens van Aarschot. Deze tekst van 4 juni 1408 is een kopie van een vroegere tekst van 20 maart 1399. Voor de geschiedenis van de verdwenen molens zijn de folio's 1 en 2 bijzonder interessant. Zie P. Kempeneers, "Aarschot. Plaatsnamen en hun geschiedenis", Tienen, 2009.
Tekst
(f. 1) Copije vander muelen binnen Aerschot, ende datmen dye sluijsen trecken mach (sonder verdrach (1) ten tyde van ouertollighe waeter, ende dat dye moeleneers nijet maelen en zullen) bouen peghel zoelanghe zij schaede doen mochten, opden beempden des heerschaps van Schooenhoeuen, oft yemanden anders.
Condt zijn allen Luijden dye dese Letteren zullen sien oft hoeren lesen, dat wij Coenraet vander balckt byder gratien godts proest des goetshuijs van sinte geertruijden binnen Lueuen, jnden bisdomme van Luydicke hebben ghesien, ende van woerde tot woerde ouerlesen, eenen brieff gheheel ende ghecancelleert, met zeeghele meester Jans van Rotzelaer des Jonghen ende Wouters van beloingien, als gheswoeren moelensleghers, ons lieffs ghenaedichs heeren des hertoeghen van brabant ende van limboirch bezeeghelt, den tenoir (2) van woerde te woerde hier naer wolghende jnhoudende.
Wij meester Jan van Rotselaer doude, matheussen van Russemuelen, Jan van Rotselair dye Jonghe ende Wouter van beloyngien, geswoeren muelensleghers ons lieffs ghenaedichs heeren des herthoghen van braebant ende limboirch, doen condt allen luyden dat wij opden dach datum des brieffs, van aerden van vlassellaer Rentmeester van thienen, gheleydt opden sluijsen geleghen opde demere Taerschot ende by oirloeue (3) ende consente des voerscreuen Aerdts van vlasselaer Rintmeesters, van Jannesse van Eekelhoeuen Rintmeester sheeren van aerschot, pegelen sloeghen, op allen dye sluysen te Aerschot, nair dye vonnissen dye voer metten rechte daer op gheloopen waeren jnden jaere vander gheboerten ons heeren duijsent drijhondert (f. 1v) neghen ende neghentich, twyntich daeghen jn meerte, welcke wonnissen hier naer bescreuen volghen.
Jnden Jersten dat dye groote sluyse gheleghen ter berchmuelen bouen zijn zal vijfthien voeten wijt, ende niet min.
Jtem dye bedderen (4) vanden anderen cleynen sluijsen binnen Aerschot sullen staen inden peeghele vanden maelberderen.
Jtem zalmen dije voerscreuen sluijsen trecken van halff meerte tot sinte mertenssmisse (5) toe, allen nachte vander zonnen onderghanck, totter zonnen opganck.
Jtem salmen dye voerscreuen sluyse trecken dye viere heijlighe daeghe, van drij hoechtyden, als vanden paessche Schincxsen ende kerssmisse nacht ende dach, ende waert oyck dat zaeke (6), dat ouertollighe vloet quaeme van bouen, soe soudemen (7) dye sluijse trecken alsoe laenghe alst noot waere sonder verdrach.
Jtem soe sullen dye comme (8) wyt zijn vyfthiendaluen (9) voeten ende viere duijmen.
Jtem dye maelgaeten (10) sullen wyt zijn seuendalfen (11) voeten voer dye moelen.
Jtem dye bedderen voer dye maelghaeten sullen syn achthien duijmen hooghe ende nyet hooegher.
Jtem soe sullen alle daeghe maelen binnen Aerschot vijffue Raederen ende oyck allen nachte, ende soe waer zij nyet en moelen (12) soe soudemen afftrecken alsoe veele waeters van elcken raede dat nyet en moele (13) als duer tghat ghaen soude oft dat radt moele, ende waer dat te soemer tyde alsoe zeer heyde (14), dat dye riuiere ofte waeter beneden den peghele waere, soe soudemen dye moeleneren metten waetere alsoe needer den peghel staende haer proffyt doen, want dat waeter dan nijemanden schaede doen en mach.
Jtem zoe salmen dye bedderen van elcken maelghaete, als men maelt opde brugghe setten.
Voirts tuijghen ende draeghen wij (15), wij gheswoeren muelenslegeren voerscreuen, dat dye drij muelen staende opden aermen dije vuyter demeren comen binnen aerschot, sullen ghehouden wordden naer allen poincten bouen verclaert, (f. 2) ende dat dye mueleneers nyet maelen en sullen (bouen den pegele alsoe langhe als zij schaede doen mochten opden beempden des Jonckheeren van schooenhoeuen oft soe wie dat waere, dye zij schaede doen mochten, alsoe langhe als mij (16) dye beempden etten (17) mach.
Voirts tuijghen ende wysen wij gheswoeren moelenslaegheren voerscreuen, datmen allen dye poincten bouen verclaert houden zal op pene van (18) xlv (19) schellinghen swerten (20), alsoe dicke (21) alsmen teghen dye voerscreuen poincten dade (22), ende waert dat zaeke (23), dat yemant dye peghele opden voerscreuen sluijsen te aerschot staende hersloeghe neederwaerts oft opwaerts oft vuyt dede met allen, dat hij verbueren (24) soude lyff ende goet, vanden welcken drij poincten dat hij dade, ende op dat wij gheswoeren muelenslaegheren voerscreuen bij allen den voerscreuen poincten gheweest hebben, soe heeft een ijeghelycken (25) van ons zynen properen zeeghele aen desen brieff doen hanghen, jn ghetuijghenisse der waerheyt jnden jaere van der geborten ons heeren duijsent vierhondert ende seuene opden achsten dach van Oestmaent, jn kennisse der waerheyt hebben wij Coenraet vander balckt proost voerscreuen, onsen prooessten zeeghele desen letteren vidimus gheheeten aen doen hanghen, jnden jaere ons heeren duijsent iiijc (26) ende achte opden vierden dach mensis Junij.
Voetnoten
(1) Sonder verdrach: zonder pardon, zonder uitstel.
(2) Tenoir: inhoud van het geschreven stuk.
(3) By oirloeue: bij oorlof, toelating.
(4) Bedderen: planken.
(5) Sinte mertenssmisse: feestdag van Sint-Maarten, 11 november.
(6) Waert oyck dat zaeke: ware het, als het zou zijn dat, ingeval.
(7) Soe soudemen: zo zou men.
(8) Comme: komvormige houten constructie waar het scheprad in draait.
(9) Vyfthiendaluen: 15 1/2.
(10) Maelgaeten: gaten in het midden van de molensteen.(11) Seuendalfen: 7 1/2.
(12) Moelen: waar zij niet malen.
(13) Moele: elk rad dat niet maalt.
(14) Waer dat te soemer tyde alsoe zeer heyde: ware dat het in de zomertijd zo heet werd.
(15) Wij: verkeerd voor ‘wijsen".
(16) Mij: te lezen als men.
(17) Etten: doen afgrazen, afweiden.
(18) Op pene van: op straffe van.
(19) xlv: 45.
(20) Swerten: zwart, meer koper dan zilver bevattend.
(21) Dicke: dikwijls.
(22) Dade: conjunctief van doen, dus: ‘tegen die voorschreven punten zou doen'.
(23) Zie voetnoot 6.
(24) Verbueren: verliezen.
(25) Een ijeghelycken: een ieder.
(26) Lees: 1400.
IBO, "Opnieuw architectuurprijs voor renovatie 's Hertogenmolens", Het Nieuwsblad, 27.10.2011.
Aarschot -Voor de tweede keer in evenveel weken sleept de renovatie van de 's Hertogenmolens in Aarschot een architectuurprijs in de wacht.
Na de Prijs Bouwmeester Erfgoed vorige week vrijdag, sleepte de renovatie van de 's Hertogenmolens in Aarschot dinsdagavond ook de Belgische Architectuurprijs niet-residentieel privaat in de wacht. Het zestiende-eeuwse molencomplex over de Demer haalde het in die categorie van Aéropolis II in Brussel, Villa Voka in Kortrijk en Holz Rolls Car Wash in Saint-Servais. In Aarschot zijn ze erg tevreden met de golf van prijzen die hen te beurt valt.
‘Als we in november ook nog de provinciale architectuurprijs winnen, zou het plaatje helemaal rond zijn', zegt burgemeester André Peeters (CD&V).
Verval
‘Dan hebben we immers alle Belgische architectuurprijzen van 2011 binnengerijfd. En dat naast een Europese award en de Monumentenprijs van 2010. Acht jaar zwoegen om het project gerealiseerd te krijgen, wordt op deze manier echt beloond.'
De voormalige graanmolen over de Demer was al vijftig jaar in verval, toen het stadsbestuur in 2002 een subsidiedossier indiende bij een wedstrijd van stedenbouw. Tot ieders grote verbazing werd het dossier weerhouden. Maar liefst acht jaar was er nodig om de 's Hertogenmolens van het verval te redden.
Het molencomplex werd volledig opgeknapt en doet sinds vorig jaar dienst als brasserie, hotel en feestzalencomplex van groep The Lodge. De firma Kumpen restaureerde ook de onderbouw van de molens. De totale kostprijs van de restauratie bedroeg zo'n zeven miljoen euro.
's Hertogenmolens Aarschot wint provinciale architectuurprijs en Europa Nostra Award
Vandaag ontvangen noAarchitecten en nv 's Hertogenmolens zowel de architectuurprijs 'Patrimonium voor de toekomst' van de provincie Vlaams-Brabant als de Europa Nostra Award voor de restauratie van de 's Hertogenmolens in Aarschot.
De 's Hertogenmolens uit Aarschot werden door de deputatie van de provincie Vlaams-Brabant in juni al aangeduid als winnaar van de provinciale architectuurprijs 'Patrimonium voor de toekomst', een wedstrijd voor openbare, publieksgerichte en bedrijfsgebouwen.
"Architectuurwedstrijden en 'Openbare oproepen van de Vlaamse Bouwmeester' hebben ervoor gezorgd dat de openbare- en publieksgebouwen die vandaag gebouwd worden, van een grote kwaliteit zijn. Door zijn centrale ligging wordt onze provincie echter geconfronteerd met een steeds toenemende druk op de ruimte. We moeten vermijden dat dit bouwen en verbouwen de weinig onbebouwde plekken inneemt of tabula rasa maakt van het bestaande ten koste van sporen uit het verleden", zegt Elke Zelderloo, gedeputeerde voor cultuur.
"Ervoor zorgen dat elke architecturale ingreep de hele context beter leesbaar en interpreteerbaar maakt, dat een locatie een geheugenplek wordt en niet een willekeurige 'non-lieu'. Als je dat doet, maak je patrimonium voor de toekomst", verwoordt Pieter 't Jonck, publicist, architect en jurylid, het basiscriterium van deze prijs.
Het winnende project 'Herbestemming, restauratie en uitbreiding van 's Hertogenmolens in Aarschot' kaapte de hoofdprijs weg.
"De 's Hertogenmolens zijn een perfecte vertaling van wat we met de prijs beogen: de bevordering van een manier van bouwen waar het nieuwe het oude versterkt en omgekeerd. In dit project gebeurt dit door de 'ingehouden' herstellingen en de juiste keuzes van materialen, volumes en vormen", zegt gedeputeerde Elke Zelderloo.
Het winnende project en de vijf nominaties van de provinciale architectuurprijs worden gebundeld in een publicatie. Deze 6 projecten werden op advies van een externe jury van experts door de deputatie uit 20 inzendingen geselecteerd. De nominaties zijn: het Jeugdhuis en Muziekcentrum Nijdrop in Opwijk, Architectenkantoor Wit in Leuven, 't Klein Atheneum in Tienen, M-Museum in Leuven en het Gemeentelijk administratief centrum Vuurmolen in Overijse.
De 's Hertogenmolens vallen duidelijk op alle niveaus in de prijzen. Niet alleen kregen ze recent de prijs Erfgoed 2011 van de Vlaamse Bouwmeester en de Koninklijke Belgische Architectuurprijs in de categorie 'niet-residentieel privaat'. Ook Europa Nostra, de stem van het culturele erfgoed in Europa, bekroonde dit restauratie- en herbestemmingsproject deze zomer met The European Union Price for Cultural Heritage/Europa Nostra Award 2011.
"Met het uitloven van deze prijs beogen de Europese Unie en Europa Nostra twee doelstellingen: het bevorderen van hoge kwaliteitsnormen en vakbekwaamheid in het erfgoedbehoud en de monumentenzorg, en het stimuleren van grensoverschrijdende uitwisselingen in deze sector", verduidelijkt Luc A. Fornoville, bestuurder en Awards Coördinator van Europa Nostra Belgium vzw.
Uit bijna 140 inzendingen uit 31 landen werden 27 winnaars gekozen. Voor deze award vertoeft het project van de 's Hertogenmolens in Aarschot zich, binnen de categorie 'conservatie', in het gezelschap van twee andere projecten uit België: het Centraal Station van Antwerpen en Villa Empain in Brussel, en projecten uit Frankrijk, Griekenland, Spanje en Polen.
Het plaket van deze Europa Nostra Award wordt mee overhandigd door de stad Aarschot. Aarschot speelde immers in de heropstanding van dit complex, dat door jarenlange leegstand en verval volledig teloor dreigde te gaan, een cruciale rol. Een publiekgerichte samenwerking lag aan de grondslag van een nieuwe bestemming voor deze beschermde site of zoals de titel van deze bijdrage in de publicatie het uitdrukt "De feniks van de 's Hertogenmolens".
Provincie Vlaams-Brabant
Elke Zelderloo, gedeputeerde voor cultuur, tel. 016-26 70 50, kabinet.elkezelderloo@vlaamsbrabant.be
Dominique Stels, dienst cultuur, tel. 016-26 76 05, cultuur@vlaamsbrabant.be
's Hertogenmolens Aarschot wint provinciale architectuurprijs en Europa Nostra Award
Uitnodiging prijsuitreiking op woensdag 23 november 2011 om 19 uur in de 's Hertogenmolens te Aarschot
Op 23 november ontvangen noAarchitecten en nv 's Hertogenmolens zowel de architectuurprijs 'Patrimonium voor de toekomst' van de provincie Vlaams-Brabant als de Europa Nostra Award voor de restauratie van de 's Hertogenmolens in Aarschot.
Programma:
* Verwelkoming door Elke Zelderloo, gedeputeerde voor cultuur
* Laudatio en voorstelling architectuurpublicatie door Pieter T' Jonck, jurylid en auteur
* Voorstelling van het winnende project door Philippe Viérin, architect noAarchitecten
* Uitreiking van de provinciale architectuurprijs 2011 'Patrimonium voor de toekomst' aan noAarchitecten en nv 's Hertogenmolens
* Toespraak door André Peeters, burgemeester van Aarschot
* Toelichting bij de Europa Nostra Award 2011 door Luc A. Fornoville, bestuurder en Awards Coördinator van Europa Nostra Belgium vzw
* Overhandiging van de Europa Nostra Award 2011 aan nv 's Hertogenmolens
* Rondleiding in en rond de 's Hertogenmolens door noAarchitecten
* Receptie
We nodigen u graag uit op deze prijsuitreiking.
In de publicatie 'Provinciale architectuurprijs 2011 - Patrimonium voor de toekomst - Openbare, publieksgerichte en bedrijfsgebouwen' komen naast het winnende project de vijf nominaties van de provinciale architectuurprijs 2011 aan bod: het Jeugdhuis en Muziekcentrum Nijdrop in Opwijk, Architectenkantoor Wit in Leuven, 't Klein Atheneum in Tienen, M-Museum in Leuven en het Gemeentelijk administratief centrum Vuurmolen in Overijse.
Adres: 's Hertogenmolens, Demerstraat 1, 3200 Aarschot
De OCMW-parking in de Demerstraat schuin tegenover de 's Hertogenmolens is voor deze gelegenheid opengesteld.
----------
Aarschot. 's-Hertogenmolens, www. thuisindestad. be
Het project "‘s Hertogenmolens en Amer" is gesitueerd ten noorden van het kernwinkel-gebied van Aarschot. Het projectgebeid omvat de Demer vanaf de Hoogbrug (Theofiel De Beckerstraat) tot aan de spoorweg en het gebied ten noorden ervan.
Het project heeft betrekking op de restauratie en inrichting van ‘s Hertogenmolens en de onmiddellijke omgeving (het eilandje in de Demer, de Begijnhofpoort en de bruggen over de Demer tussen het eilandje en de Begijnhofpoort enerzijds en de Amerstraat anderzijds), de bouw van een voetgangersbrug over de Demer tussen de Amerstraat en Ten Drossaarde, de heraanleg van de Amerstraat, de herbestemming van een administratief gebouw voor recreatieve doeleinden en de realisatie in de Amerstraat van een kantoorcomplex en een appartementsgebouw met winkels.
De Vlaamse Regering kende in de eerste oproepronde een conceptsubsidie toe. In de tweede oproepronde ontving de stad Aarschot een projectsubsidie van 2.000.000 euro.
Het ontwerpend onderzoek werd uitgevoerd door Robbrecht & Daems
Literatuur
's Hertogenmolens 1504. Vijf eeuwen Aarschot in steen. Ontwerpdossier. Aarschot : Werkgroep stadsvernieuwing, 1983;
's Hertogenmolens bieden uitgebreide mogelijkheden. In : Gazet van Antwerpen, 1988-10-27;
's Hertogenmolens ingestort. In : Het Laatste Nieuws, 1986-10-13;
's Hertogenmolens te Aarschot. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 5, nr. 4 (1970), pp. 112-116;
's Hertogenmolens te Aarschot, stedebouwkundige analyse en voorstel. Opdrachtgever : Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap de heer Johan Sauwens Gemeenschapsminister van Openbare Werken en Verkeer. Aarschot : Ontwerpteam Archidee en partners nv, 1991;
's Hertogenmolens zakken te Aarschot in elkaar. In : Het Nieuwsblad, 1986-10-13;
6 september 2002. Voorstelling van het boek Het beheer van de Demer tijdens de 17e en 18e eeuw van Johan Breugelmans. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 37, nr. 4 (december 2002), pp. 237-238;
Diane Andries. Is industriële archeologie mogelijk aan de vooravond van de industriële revolutie? Wind- en watermolens in het Land van Aarschot in de 18e eeuw. (Seminariewerk Nieuwe Tijd - 2e kandidatuur moderne geschiedenis). Leuven : K.U.Leuven, 1977, x+21 p.
J.O. Andries. Recherches historiquessur les voies d'écoulement des Flandres. Brugge(s), 1838;
[Dom] Ansfried. Aarschot in de jaren 1578-1594. In : MS, deel 4, nr. 3 (1956), pp. 24-26;
F. Antoine. La vente des biens natinaux dans le département de la Dyle. Bruxelles, 1997;
Archivalia (II). In : Het oude land van Aarschot, jrg. 4, nr. 1 (maart 1969), pp. 16-17;
L. Baeyens. Vorming en hydrografische betekenis van de Demer. Hydrografische-landschappelijke beoordeling Diest-Werchter. In : Het oude land van Aarschot, jrg.. 13 (1978), pp. 68-77;
Paul Bauters. Kracht van wind en water. Molens in Vlaanderen. Leuven : Davidsfonds, 1989;
Paul Bauters. Van zadelsteen tot zetelkruier. Tweeduizend jaar molens in Vlaanderen. Gent : Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, 1998 en 2000, 2 delen (Boek 1 : Geschiedenis van het malen met natuurlijke drijfkracht - xvi+288 + 2p. errata / Boek 2 : Bouw en werking van de molens met natuurlijke drijfkracht rond 1850 en in de natijd - xv+367 p.);
Paul Bauters. Vlaamse molens. Antwerpen, 1978
Paul Bauters. Kracht van wind en water. Molens in Vlaanderen. Leuven : Davidsfonds, 1989;
Paul Bauters. Van zadelsteen tot zetelkruier. Tweeduizend jaar molens in Vlaanderen. Gent : Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, 1998 en 2000, 2 delen (Boek 1 : Geschiedenis van het malen met natuurlijke drijfkracht - xvi+288 + 2p. errata / Boek 2 : Bouw en werking van de molens met natuurlijke drijfkracht rond 1850 en in de natijd - xv+367 p.)
Jan Bauwens. Watermolens; kursuspakket over de geschiedenis, bouw en functie van onze watermolens naar aanleiding van de 5de molenaarskursus door vzw Levende-Molens, St-Maria-Oudenhove, augustus 1989;
Roger Berger. Entre croquis et gouaches. Cent dessins préparatoires d'Adrien de Montigny. In : Jean-Marie Duvosquel (dir.). Albums de Croÿ. Recueil d'études. Actes du colloque organisé à Chimay et à Fourmies 7 et 8 mai 1992. (Villes et villages de la Belgique espagnolle (1596-1612). (Albums de Croÿ ; 26). Bruxelles : Crédit Communal de Belgique, 1996, pp. 135-150;
R. Berger, J.-M. Duvosquel, P. Jacquet, F. Jacquet-Ladrier en B. Minnen ; Jean-Marie Duvosquel en Bart Minnen (inl.) ; François Narmon (voorw.). Bezittingen der Croy's in Brabant, Vlaanderen, Artesië en het Naamse. (Albums de Croÿ ; 3). Brussel : Gemeentekrediet van België, 1995, 305 p.;
's Hertogenmolens van Aarschot in parlementaire documenten van het Vlaams Parlement. In : Molenecho's, jrg. 32, nr. 1 (Beleidsnummer - Integratie watermolens en waterbeleid in Vlaanderen) (januari-maart 2004), p. 65;
Carine Billen, Eddy Claude et Lina Mercenier. La pierre de Gobertange : de l'extraction à la construction hier et aujourd'hui. Exposition. Orp-le-Grand. Musée archéologique régional, 1985-12-01. [Orp-le-Grand: Musée archéologique régional,] 1985, 63p.;
Claire Billen. Paysages et structures villageoises dans les Albums de Croÿ. Réalités et conventions. In : Jean-Marie Duvosquel (dir.). Albums de Croÿ. Recueil d'études. Actes du colloque organisé à Chimay et à Fourmies 7 et 8 mai 1992. (Villes et villages de la Belgique espagnolle (1596-1612). (Albums de Croÿ ; 26). Bruxelles : Crédit Communal de Belgique, 1996, pp. 227-240;
Stef Binst, Benoît Dangoisse and Fraga Corina Simon. Aarschot s'Hertogenmolens, an inquiry into conservation. [Leuven - Heverlee :] CCHTB - KULeuven, 1984;
Stef Binst, B. Dangoisse and F.C. Simon. 's Hertogenmolens at Aarschot. Leuven : KULeuven 1984;
[Patrick Blockx en Johan Bodart.] Datstadje. Stadsvernieuwing. Zorgen om een monument. In : Demerklap, jrg. 4, nr. 1 (juli 1983);
[Patrick Blockx en Johan Bodart.] Hebt u een moment voor een monument? In : Demerklap, jrg. 3, nr. 6 (mei 1983);
A. Bongaerts. Bibliografie van het Hageland. S.l.,1981, 2 delen
Karel Bos. Vraag nr. 235. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 23, nr. 3 (september 1988), p. 140 (ijzerzandsteen uit het Diestiaan);
Karel Bos en Frans Gullentops. IJzerzandsteen als bouwsteen in het Hageland. In : Bulletin de la Société belge de géologie = Bulletin van de Belgische vereniging voor geologie, tôme = jrg. 99 (1990), nr. 2;
J. Breugelmans. De Aarschotse Kring voor Heemkunde stelt voor : een bezoek aan de 's Hertogenmolens te Aarschot. Aarschot : Aarschotse Kring voor Heemkunde, 1982;
J. Breugelmans. De Demer en de Demerbruggen te Aarschot tijdens de 18de eeuw. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 16, nr. 2 (juni 1981), pp. 49-56;
J. Breugelmans. De economische verkeerspolitiek in de Zuidelijke Nederlanden en de plannen voor een verbinding van het Schelde-, Maas- en het Rijnbekken (1500-1900). In : Het oude land van Aarschot, jrg. 17 (1982), pp. 9-21, pp. 49-62, pp. 97-112 en pp. 168-192 ; jrg. 18 (1983), pp. 8-14, pp. 49-58, pp. 97-106 en pp. 145-159 ; jrg. 19 (1984), pp. 25-31;
J. Breugelmans. Een plan van het magistraat van de stad Mechelen voor een rechtstreekse verbinding van het Schelde- en het Maasbekken. In : Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen, jrg. 88 (1984) (1985), pp. 241-260;
J. Breugelmans. Het beheer van de Demer tijdens de 17de en 18de eeuw. (Onuitgegeven licentiaatsverhandeling. Leuven : K.U.Leuven, 1980;
Johan Breugelmans. Het beheer van de Demer tijdens de 17de en 18de eeuw. (Studia ; 86) (Publicatienummer ; 3682). Brussel : AR-AGR - Algemeen Rijksarchief, 2001, 166p.;
Johan Breugelmans. Het beheer van de Demer tijdens de 17de en 18de eeuw. In : De Leiegouw. Driemaandelijks tijdschrift van de Leiegouw. Vereniging voor geschied-, taal- en volkskundig onderzoek in het Kortrijkse, jrg. 29 (1987), pp. 21-29;
Johan Breugelmans. Het hertogdom Aarschot onder Arenberg (1612-1795). In : Mark Derez, Marc Nelissen, Jean-Pierre Tytgat, Anne Verbrugge (red.) ; Jan Roegiers (o.l.v.) ; [prins] Leopold van Arenberg (voorwoord) ; Jan Roegiers (inl.). Arenberg in de Lage Landen. Een hoogadelijk huis in Vlaanderen & Nederland. Leuven : Universitaire Pers Leuven, 2002, pp. 224-238;
Johan Breugelmans. Rivierbeheer tijdens het Ancien Régime. De Demeradministratie in de 17de en 18de eeuw. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 22, nr. 1 (maart 1987), pp. 9-25;
C. Buve. Het oude Hageland en zijne bestuurlijke indeling. In : Hagelands gedenkschriften, 1 (1907), pp. 19-36;
A.C. Vragen en antwoorden. Vraag nr. 145. De vroegere leerlooierijen uit het Aarschotse. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 13, nr. 4 (december 1978), pp. 174-175;
E. Callaerts (tekstbezorger) ; Willy Leers en Erik Callaerts (voorw.). Aerschot; de stad, het hertogdom, haar hertogen (naar het handschrift van Lodewijk Liekens). Gent : Stichting Mens en Kultuur, 1992, 159p. [specifiek 's Hertogenmolens, pp. 108-109]. L. Carlier. De scheepstrekkers van de Demer. In : De blauwe wimpel. Maandblad voor scheepvaart en scheepsbouw in de Lage Landen, jrg. 23 (1968), pp. 122-123;
E. Caes. Kleine Chronijcke over de visschen van de Demer. In : Meer schoonheid, jrg. 18, nr. 1 (1971), pp. 24-26;
F. Claes. De namen Diest en Demer. In : Oost-Brabant, jrg. 16, nr. 1 (1979), pp. 27-28;
H. Clerinx. De oorsprong van de Demer. Was Tamara een nimf? In : Limburg, jrg. 72, nr. 3 (1993), pp. 147-155;
H. Clerinx. Oorsprong van de Demer, Tamara. In : Eigen schoon en de Brabander, jrg. 68 (1995), pp. 365-385;
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. 3. De Demervallei tussen Werchter en Halen. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 8, nr. 4 (december 1973), pp. 178-181, voor wat betreft Demer : pp. 178-180;
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg.10, nr. 4 (december 1975), pp. 185-190 met specifiek pp. 188-189 : De 's Hertogenmolens;
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 11, nr. 2 (juni 1976), pp. 72-77 en specifiek 's Hertogenmolens te Aarschot, pp. 76-77;
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 11, nr. 4 (december 1976), pp. 163-174 en specifiek 's Hertogenmolens te Aarschot, p. 163;
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 12, nr. 1 (maart 1977), pp. 37-38 en specifiek Navragen omtrent de stand van onderzoek 9. 's Hertogenmolens (p. 37);
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 12, nr. 4 (december 1977), pp. 185-187 en specifiek De 's Hertogenmolens te Aarschot (pp. 185-186);
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg.13, nr. 1 (maart 1978), pp. 28-32;
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 13, nr. 2 (juni 1978), pp. 80-82;
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 14, nr. 4 (december 1979), pp. 180-184;
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg.16, nr. 1 (maart 1981), pp. 36-43, met specifiek : De 's Hertogenmolens te Aarschot (pp. 40-41) en Niet afgehandelde dossiers inzake klassering (- 's Hertogenmolens te Aarschot) (pp. 41-42);
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 18, nr. 1 (maart 1983), pp. 30-32;
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 26, nr. 1 (maart 1991), pp. 51-52;
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 33, nr. 3 (september 1998), pp. 162-165. [De poort tussen het begijnhof en de 's Hertogenmolens, p. 162);
A. Coeck. Actie tot bescherming van monumenten en landschappen. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 34, nr. 2 (juni 1998), pp. 110-111. [De poort tussen het begijnhof en de 's Hertogenmolens, p. 111);
A. Coeck. Antwoord nr. 45. In : Het oude land van Aarschot, jrg 5, nr. 3 (september 1970), p. 102. (3. Caart van de Rivieren-Valey van de Demer, naar de plannen van N. Jametz van 1754) A. Coeck. Antwoord nr. 235. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 24, nr. 1 (maart 1989), pp. 43 -44;
A. Coeck. De grote kaart van het hertogdom Aarschot van 1775. In : Het oude land van Aarschot, jaargang 2, nr. 1 (maart 1967), pp. 11-17;
A. Coeck. De Hertogenmolens te Aarschot, vertrekpunt van een restauratie (Els Verbert). In : Het oude land van Aarschot, jrg. 33, nr. 2 (juni 1998), pp. 118-119;
A. Coeck. Hydronomie van Dijle- en Netebekken (P. Kempeneers). In : Het oude land van Aarschot, jaargang 17, nr. 2 (juni 1982), pp. 88-89;
A. Coeck. Jaarverslag van de Aarschotse Kring voor Heemkunde 1977. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 13, nr. 1 (maart 1978), pp. 1-6;
A. Coeck. Jaarverslag van de Aarschotse Kring voor Heemkunde 1982. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 18, nr. 1 (maart 1983), pp. 1-6;
A. Coeck. Molensprokkelingen : Gelrode-Aarschot. In : Ons heem, jrg. 20 (1966), p. 174;
A. Coeck. Over enkele onvindbare oude tekeningen en schilderijen met een zicht op de streek van Aarschot. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 3, nr. 1 (1968), pp. 21-30. (met afbeelding van de molens op pagina 27);
A. Coeck. Verslag over de activiteiten van de A.K.V.H. in 1965. In : Aarschotse Kring voor Heemkunde. Jaarboek, nr. 4 (1965), pp. 7-16;
A. Coeck. Wel en wee uit het oude land van Aarschot. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 10, nr. 3 (september 1970), pp. 155-158 met p. 157 : 3. De 's Hertogenmolens;
A. Coeck, A. Peeters en I. Van Hees ; Jozef Devroey (voorwoord) ; Adriaan Coeck, André Peeters en Ivo Van Hees (ten geleide). Kroniek van Aarschot (1792-1940). S.l. : vzw Streekeigen, 1993;
Jean Collard. Les industries du cuir en Belgique. Étude de structure économique. (Université de Louvain - Collection de l'école des sciences commerciales et économiques ; 22). Louvain : Éditions Universitas, 1939, 219 p.;
J. Cools. Het land aan Dijle en Demer. In : Eigen schoon en de Brabander, jrg. 59 (1976), pp. 113-150 en pp. 395-342:
J. Coomans. Notices sur les grandes inondations qui ont affligé les provinces belges depuis les temps les plus reculés. In : Revue de Bruxelles, décembre 1837, pp. 136-149 ; février 1838, pp. 81-95 et mai 1838, pp. 104-119:
J.P.A. Coopmans en W.A. van Ham ; J.H. van Mosselveld (voorw.). De heerlijke stad. Markiezenhof - Bergen op Zoom, 12 september tot 2 november 1987. Bergen op Zoom : Gemeentemuseum Markiezenhof, 1987, 55p.;
J.D.M. Cornelissen. Het Maas- en Rijnkanaal van 1626. In : Mededeelingen van het Nederlandsch Historisch Instituut te Rome, jrg. 9 (1929), pp. 193-204;
Chris Crombé. Mysterieuze molen aan de Demer - 's Hertogenmolens te Aarschot : een SIWE-project. In : SIWE Nieuwsbrief, nrs. 11-12-13 (december 2003), pp. 2-3;
Chris Crombé. 's Hertogenmolens 2004 - Aarschot. Een logo. In : SIWE Nieuwsbrief, nr. 14 (februari 2004), p. 7;
Chris Crombé. Tentoonstelling 's Hertogenmolens: verelden - heden - toekomst te Aarschot. In : SIWE nieuwsbrief, nr. 17 (augustus 2004), pp. 3-4;
Chris Crombé en Dominique Vanpée. Mysterieuze molens aan de Demer : de 'Grote Molens' of 's Hertogenmolens te Aarschot. In : SIWE magazine, nrs. 18-19 (juni-september 2004) ŠMysterieuze molens aan de Demer. De 'Grote Molens' of 's Hertogenmolens te Aarschot‹, pp. 3-23;
F. Crousse. Étude sur les voies de communication de l'ancien pays de Liège. In : Bulletin de la Société belge de géographie, tôme 4 (1880), pp. 245-266, pp. 361-392 et pp. 481-497;
Paul Culot. Les albums exécutés pour Charles de Croÿ. Leur aspect. In : Charles Vander Elst (avant-propos). Les albums de Croy. Exposition à la Bibliothèque royale Albert Ier du 24 septembre au 27 octobre 1979. Bruxelles : Société royale des bibliophiles et iconophiles de Belgique, 1979, pp. 44-52;
[Prince] Jean-Engelbert d' Arenberg ; [Princesse] Evrard d'Arenberg [= Comtesse Anne-Louise de Merode] (trad.) ; Léon van der Essen (avant-propos) ; [Prince] Toumanoff (introduc.). Les princes du St.-Empire à l'époque napoléonienne. Louvain : Publications universitaires de Louvain, 1951, xvii+250p. [pp. 46-80 : La paix de Lunéville et le recès de la Diète Impériale de 1803];
Robert d'Udekem de Guertechin. Le château d'Héverlé et ses seigneurs. Louvain : Éditions pédagogiques U.D., 1948, 130p. Roger Daems. Aarschot en omgeving. Een schoon land, een land van ijzerzandsteenheuvels, landduinen en valleien : Demer - Winge - Motte. In : Hona, jrg. 32, nr. 3 (1997), pp. 2-12;
Freddy Damblon, Étienne Steurbaut, Francis Tourneur, Jean-Jacques Gaziaux, Fons Doperé, Marc Verdickt, Jean Huyberechts, Jules Tier, Jean-Paul Creuccœur, Rennée Mousset, Roger Fockon, Christian Duponcheel et Daniel Goffin (?) [comité de réd.] ; (ASBL Gobertange 2000). La Gobertange : une pierre, des hommes. S.l. Cera, 2000, 413p.;
G. Dansaert. Guillaume de Croÿ - Chièvres dit le Sage 1458-1521. Paris, Coutrai et Bruxelles : ?, s.d., p. 305 (betwisting met familie van Lorreinen in 1517 definitief verworven);
De Demervallei. In : St. Leurs (o.l.v.). Steden en landschappen VIII. Antwerpen, 1935;
nieuw en krachtig instrument voor waterpeilbeheer. Antwerpen : Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Departement Leefmilieu en Infrastructuur - Administratie Waterwegen en Zeewezen - Afdeling Waterbouwkundig Laboratorium en Hydrologisch Onderzoek, 2003, 24 p.;
P. De Fraine. 1612-1640. Le duché d'Aerschot passe de la Maison de Croy à la Maison d'Arenberg. In : Le folklore brabançon, no. 173 (1967), pp. 67-89;
P. De Fraine. Aarschotse sprokkelingen bijeengelezen. In : Aarschotse Kring voor Heemkunde. Jaarboek, jrg./nr. 1 (1962), p. 33;
P. De Fraine. De schuttersgilden in het land van Aarschot tot de XVIde eeuw. In : De Brabantse folklore, nr. 155 (september 1962), pp. 262-289. [afbeelding 's Hertogenmolens op pagina 264];
Piet De Fraine. De stad Aarschot tijdens de troebelen der XVIe eeuw (1570-1597). In : De Brabantse folklore, nr. 158 (juni 1963), p. 149-182;
P. De Fraine. Enkele dokumenten betreffende de hydrografie van het Land van Aarschot in de XVIe eeuw. In : Eigen schoon en de Brabander, jrg. 47, nrs. 1-2 (1964), pp. 35-48;
P. De Fraine. Formes et phénomènes de représentation et de délégation dans l'ancien pays et duché d'Aerschot. In : Standen en landen, jrg./deel 39 (1966), pp. 47-63;
P. De Fraine. Gouvernés et gouvernants au pays et duché d'Aerschot. In : Standen en landen, jrg. 33 (1965), pp. 181-194;
P. De Fraine. Inventaris van het archief van Arenberg te Heverlee. Deel II : analytische inventaris der charters. ?: ?, 1961, 2 p.;
P. De Fraine en W. Schroeven. De kronijk van Aarschot van Charles Millet (1597). (Bijdragen tot de geschiedenis van het land van Aarschot ; 6). Aarschot : Aarschotse Kring voor Heemkunde, 1983, 168 p.;
P. De Fraine en U. Van der Essen. Analytische inventaris der charters (1200-1548). (Arenbergarchief Heverlee). S.l., s.a.;
M. De Fraine-Blondé en P. De Fraine. Katholieke Universiteit te Leuven. Archief van het kasteel van Arenberg te Heverlee. Beknopte inventaris met register. Leuven : Universitaire boekhandel, 1962, 318 p.;
G. Degeling. Diestersche nijverheid en handel in vroegere eeuwen. In : Diestersche kunstkring, jrg. 3 (1930-1931), pp. 32-39;
De krotten van het Begijnhof. In : Knack, 1996-05-15;
Isidoor De Meyer. Het molenaarsbedrijf. (Onuitgegeven thesis economische en sociale wetenschappen). Leuven : Katholieke Universiteit Leuven - Faculteit Economische en Sociale Wetenschappen, s.d., 38 p.;
Demer bracht economische welstand aan Aarschot, 's Hertogenmolens, niks dan plannen. In : Het Laatste Nieuws, 1996-11-30 en 1996-12-01;
De molen moet draaien. In : Knack, 1995-07-19;
De molens in Brabant. Brussel : Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
C. de Moreau de Gerbehaye. Archives du palais d'Arenberg à Bruxelles. Seigneuries - domaines. Aarschot, Bierbeek, Heverlee et Roselaar. (Inventaires des archives d'Arenberg - série seigneuries ; B1). (Archives générale du Royaume. Inventaires ; 277-278 = Algemeen Rijksarchief. Inventarissen ; 277-278); (Publication = Publicatie ; 2903). Bruxelles = Brussel : Archives général du Royaume, 1999, x+320p. [277 : tot p. 151 = B1 / 278 vanaf p. 155 = D2];
Claude de Moreau de Gerbehaye (red. catalogus) ; Raymond Doms (vert.). Het hertogdom Aarschot in het Arenbergarchief te Brussel. Catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling in de Centrale Bibliotheek van de Katholieke Universiteit Leuven van 29 september 2000 tot 16 december 2000. (Algemeen Rijksarchief en Rijksarchieven in de provinciën - Educatieve dienst - catalogi ; 167) (Publicatie ; 3353). Brussel : Algemeen Rijksarchief, 2000, 40 p.;
R. Deneef. De Demervallei tussen Aarschot en Werchter. (RMLZ dokumentatiemap ; 12). Brussel : Landschapsonderzoek - AROL - Bestuur Monumenten en Landschappen, 1984;
R. Deneef. De Demervallei tussen Aarschot en Werchter. In : Monumenten en landschappen, jrg. 3, nr. 5 (1984), pp. 6-19 en nr. 6, pp. 43-54;
Lieven Denewet, "Het lot van twee "Belgische" watermolens (Aarschot en Diest)", in: Molenecho's, XXIV, 1996, nr. 2, p. 69;
Lieven Denewet, "Volmolens in Vlaanderen en Waals-Brabant. Deel 1. Geografische en chronologische inventaris", in: Molenecho's, jg. 1988 (themanummer);
Mark Derez. Arenberg na de Revolutie. In : Mark Derez, Marc Nelissen, Jean-Pierre Tytgat, Anne Verbrugge (red.) ; Jan Roegiers (o.l.v.) ; [prins] Leopold van Arenberg (voorwoord); Jan Roegiers (inl.). Arenberg in de Lage Landen. Een hoogadelijk huis in Vlaanderen & Nederland. Leuven : Universitaire Pers Leuven, 2002, pp. 81-108;
Mark Derez, Marc Nelissen, Jean-Pierre Tytgat, Anne Verbrugge (red.) ; Jan Roegiers (o.l.v.) ; [prins] Leopold van Arenberg (voorwoord) ; Jan Roegiers (inl.). Arenberg in de Lage Landen. Een hoogadelijk huis in Vlaanderen & Nederland. Leuven : Universitaire Pers Leuven, 2002, 407 p.;
F. De Ridder. De lakenhandel en de scheepvaart te Zoutleeuw voor de Fransche Omwenteling. In : Hagelands gedenkschriften, jrg. 4 (1910), pp. 145-163;
B.L. De Rive. Précis historique et statistique des canaux et rivières navigables de la Belgique et d'une partie de la France. Bruxelles 1835;
R. Desart. Les moulins à eau de Belgique. Provinces d'Anvers et du Brabant. Grimbergen, 1963; ;
J. Descheemaeker. La maison d'Arenberg d'après les archives françaises. Neuilly, 1969, xii+611p. + 4 tableaux. (pp. 134-135 : Duc d'Arschot ou duc d'Arenberg / pp. 234-256 : La double nationalité des Arenberg et le sequestre de leurs biens sous la Révolution (1792-1804));
Jacques Descheemaeker. Maison d'Arenberg. Inventaire des archives publiques françaises et bibliographie. S.l. : s.n., 1968, 52 p.;
A. De Smet. Over militairen en kartografie. In : Belgisch tijdschrift voor militaire geschiedenis, jrg. 16 (1966), pp. 465-485;
Lucien De Smet, Patrick Devos, Werner Eeckhout en Roger Nijs. Balegemse steen vier aspecten. Gent : Provinciebestuur Oost-Vlaanderen - Dienst 92/Monumentenzorg en Cultuurpatrimonium, 2003, 33 p;
M. De Somer. Een album de Croy te Authal. In : Gemeentekrediet van België, jrg. 22 (1968), pp. 88-93;
Mireille De Somer. Un album de Croÿ à Authal. In : Bulletin trimestriel du Crédit communal de Belgique, tôme 22, no. 84 (1968), pp. 88-93;
Hildebrand de Vuyst. Aarschot, 's Hertogenmolens, projectvoorstel, 1996 - IE/JDS/HDV/bo/26.11.1996;
F. Doperé. L'exploitation de calcaire gréseux de Gobertange au Moyen Âge. In : Freddy Damblon, Étienne Steurbaut, Francis Tourneur, Jean-Jacques Gaziaux, Fons Doperé, Marc Verdickt, Jean Huyberechts, Jules Tier, Jean-Paul Creuccœur, Rennée Mousset, Roger Fockon, Christian Duponcheel et Daniel Goffin [comité de réd.] ; (ASBL Gobertange 2000). La Gobertange : une pierre, des hommes. S.l. Cera, 2000, p. 110;
F. Dopere. Militaire architectuur. Middeleeuwse burchttypes en stadsversterkingen in Oost-Brabant. Tienen : Frans Dopere, 1992, 38 p.;
F. Doperé, Jan Klinckaert, Bart Minnen en Michel Van der Eyken ; René Swinnen en Jean-Pol Olbrechts (woord vooraf). Brabantse bouwmeesters. Verhalen uit de late Middeleeuwen. Bouwen met ijzerzandsteen in de Demerstreek. Leuven : Provincie Vlaams-Brabant, 2003, 40p. (met bibliografie op de laatste bladzijde);
H. Dousther. Dictionnaire universel des poids et mesures anciens et modernes contenant des tables des monnaies de tous les pays. Amsterdam,1976;
Joseph Drappier et Yves Bastait ; Jean-Jacques Gaztiaux (préf.). La pierre de Gobertange depuis son extraction jusqu'aux œuvres de Pierrot Bernard. Mélin : Wilmart, 1983, 74 p.;
J. Dufief. Voies navigables et routes. In : Patria Belgica, année 3 (1873), p. 820;
J.-M. Duvosquel. Albums de Croÿ. Tômes/delen I-XXVI. Bruxelles = Brussel : Crédit communal de Belgique = Gemeentekrediet van België, 1985-1996;
J.-M. Duvosquel. De albums van hertog Karel van Croÿ. In : J.-M. Duvosquel, L. Janssens, B. Minnen, P. Valvekens en R. Van Uytven ; J.-M. Duvosquel, L. Janssens, B. Minnen, J. Roegiers, P. Valvekens en R. Van Uytven (wet.com.) ; F. Narmon (woord vooraf). Een stad en een geslacht : Leuven & Croÿ. (9 mei tot 28 juni 1987 tentoonstelling - Museum Vander Kelen-Mertens). Brussel : Gemeentekrediet, 1987, pp. 7-8;
J.-M. Duvosquel. De albums van hertog Karel van Croÿ. In : R. Berger, J.-M. Duvosquel, P. Jacquet, F. Jacquet-Ladrier en B. Minnen ; Jean-Marie Duvosquel en Bart Minnen (inl.) ; François Narmon (voorw.). Bezittingen der Croy's in Brabant, Vlaanderen, Artesië en het Naamse. (Albums de Croÿ ; 3). Brussel : Gemeentekrediet van België, 1995, pp. 9-12;
J.-M. Duvosquel. De eigendommen van Karel van Croÿ in Brabant, Vlaanderen, Artesië en het Naamse. In : R. Berger, J.-M. Duvosquel, P. Jacquet, F. Jacquet-Ladrier en B. Minnen ; Jean-Marie Duvosquel en Bart Minnen (inl.) ; François Narmon (voorw.). Bezittingen der Croy's in Brabant, Vlaanderen, Artesië en het Naamse. (Albums de Croÿ ; 3). Brussel : Gemeentekrediet van België, 1995, pp. 15-28;
J.-M. Duvosquel. De la gestion domaniale à la bibliophilie : les 'cadastres' besognés et albums du duc Charles de Croÿ, 1612. Essai de typologie. In : Charles Vander Elst (avant-propos). Les albums de Croy. Exposition à la Bibliothèque royale Albert Ier du 24 septembre au 27 octobre 1979. Bruxelles : Société royale des bibliophiles et iconophiles de Belgique, 1979,, pp. 7-23;
J.-M. Duvosquel. En marge des Albums de Croÿ : les vues de quelques propriétés de la famille illustrant une histoire généalogique des Croÿ réalisée en 1606. In : Académie royale de Belgique. Bulletin de la classe des lettres et des sciences morales et politiques, 5e série, tôme 72 (1986), pp. 469-689;
J.-M. Duvosquel. Enkele opmerkingen in verband met de publikatie. In : R. Berger, J.-M. Duvosquel, P. Jacquet, F. Jacquet-Ladrier en B. Minnen ; Jean-Marie Duvosquel en Bart Minnen (inl.) ; François Narmon (voorw.). Bezittingen der Croy's in Brabant, Vlaanderen, Artesië en het Naamse. (Albums de Croÿ ; 3). Brussel : Gemeentekrediet van België, 1995, p. 55;
J.-M. Duvosquel. Het erfgoed Croy. In : Mark Derez, Marc Nelissen, Jean-Pierre Tytgat, Anne Verbrugge (red.) ; Jan Roegiers (o.l.v.) ; [prins] Leopold van Arenberg (voorwoord) ; Jan Roegiers (inl.). Arenberg in de Lage Landen. Een hoogadelijk huis in Vlaanderen & Nederland. Leuven : Universitaire Pers Leuven, 2002, p. 216;
J.-M. Duvosquel. Historisch overzicht en beschrijving van het gepubliceerde album. In : R. Berger, J.-M. Duvosquel, P. Jacquet, F. Jacquet-Ladrier en B. Minnen ; Jean-Marie Duvosquel en Bart Minnen (inl.) ; François Narmon (voorw.). Bezittingen der Croy's in Brabant, Vlaanderen, Artesië en het Naamse. (Albums de Croÿ ; 3). Brussel : Gemeentekrediet van België, 1995, pp. 51-53;
J.-M. Duvosquel. La correspondance du duc Charles de Croÿ avec son arpenteur Pierre de Bersacques (1598-1606) à propos de la confection des cadastres de ses seigneuries. In : Cartes et plans anciens, sources pour la géographie historique des Pays-Bas méridionaux (XVIe - XVIIIe siècles). (Archives et bibliothèques de Belgique ; (numéro special) 31). Bruxelles, 1986, pp. 13-50;
J.-M. Duvosquel. La fortune foncière du duc Charles de Croÿ et les Albums de Croÿ. In : Jean-Marie Cauchies et J.-M. Duvosquel (réd.). Recueil d'études d'histoire hainuyère offertes à Mauricve A. Arnould. Tôme II. (Annalectes d'histoire du Hainaut ; 2), Mons : Hannonia, 1983, pp. 279-322;
J.-M. Duvosquel. Les cartulaires des cens et rentes ou cadastres des domaines du duc Charles de Croÿ réalisés entre 1590 et 1612. In : Actes du xlxiie Congrès de la Fédération des Cercles d'Archéologie et d'Histoire de Belgique et du 2e Congrès de l'Association des Cercles francophones d'Histoire et d'Archéologie de Belgique;
J.-M. Duvosquel. Scènes de la vie populaire dans les Pays-Bas méridionaux vers 1600 d'après les Albums du duc Charles de Croÿ. In : Tradition wallonne, tôme 4 (Jean-Pierre Ducastelle et Jean-Marie Duvosquel (dir.). Mélanges Albert Doppagne) (1987), pp. 181-219;
J.-M. Duvosquel. Tous les Albums du duc Charles de Croÿ pnt-ils été retrouvés aujourd'hui? In : Frans Vanwijngaerden, J.-M. Duvosquel, Josette Mélard et Lieve Viaene-Awouters. Liber amicorum Herman Liebaers. Bruxelles = Brussel, ?, 1984, pp. 256-268;
Jean-Marie Duvosquel. Un projet trentenaire : l'édition des Albums du duc Charles de Croÿ. In : Revue belge d'archéologie et d'histoire de l'art, tôme 55 (1986), pp. 119-124;
Jean-Marie Duvosquel. Une source de l'histoire rurale des Pays-Bas méridionaux au tournant des XVIe-XVIIe siècles. Les cadastres, albums et "besognés" du duc Charles de Croÿ. In : La Belgique rurale. Mélanges offerts à Jean-Jacques Hoebanx; (Université Libre de Bruxelles. Faculté de philosophie et lettres ; 95). Bruxelles : ?, 1989, pp. 223-228;
Jean-Marie Duvosquel. Une source de l'histoire rurale des Pays-Bas méridionaux au tournant des XVIe-XVIIe siècles. Les cadastres, albums et "besognés" du duc Charles de Croÿ. In : Les constructions parcellaires dans le temps et dans l'espace; (Enquêtes rurales ; 4). In : Cahiers de la Maison de la recherche en sciences humaines (MRSH-Caen), tôme 15 (1998), pp. 61-78;
Jean-Marie Duvosquel. Van domeinbeheer tot bibliofilie : de "kadasters", besognés en albums van hertog Karel van Croÿ, + 1612. Typologische beschrijving. In : Bart Minnen ; Jean-Marie Duvosquel (inl.) ; François Narmon (woord vooraf). Het hertogdom Aarschot onder Karel van Croÿ (1595-1612). Kadasters en gezichten. (Albums de Croÿ). Brussel : Gemeentekrediet van België, 1993, pp. 3-13;
Jean-Marie Duvosquel. Villes et villages des Pays-Bas méridionaux (Belgique et France du Nord) dans les Albums de Charles de Croÿ (+ 1612). In : Bulletin de la Société nationale des Antquaires de France, 1995, pp. 149-159 (pas verschenen in 1997);
Jean-Marie Duvosquel ; Klaus Freckmann (Übersetzung). Ländliche Architektur und Dorfstruktur in Flandern um 1600 auf grund der Kadasterpläne und der Alben des Herzogs Charles de Croÿ. In : Jahrbuch für Hausforschung, Band 44 (Hausbau in Belgien) (1988), S. 92-130;
J.-M. Duvosquel, L. Janssens, B. Minnen, P. Valvekens en R. Van Uytven ; J.-M. Duvosquel, L. Janssens, B. Minnen, J. Roegiers, P. Valvekens en R. Van Uytven (wet.com.) ; F. Narmon (woord vooraf). Een stad en een geslacht : Leuven & Croÿ. (9 mei tot 28 juni 1987 tentoonstelling - Museum Vander Kelen-Mertens). Brussel : Gemeentekrediet, 1987, 115 p.;
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Energieproject 's Hertogenmolens Aarschot. Voorstel. Aarschot : vzw TSAP & BELGAWA, 1989-10-26;
Louis Engerand. L'opinion publique dans les provinces rhénanes et en Belgique 1789-1815. Paris : Éditions Bossard, 1919, xi+185p. Y.-M. Evrard. Les terres d'Aerschot, de Grez et de Jodoigne jusqu'au début du XIVe siècle (thèse). Bruxelles, 1970;
E. Fairon. La chaussée de Liège à Aix-la-Chapelle et les autres voies de communication des Pays-Bas vers l'Allemagne au XVIIIe siècle. In : Bulletin de la société verviétoise d'archéologie et d'histoire, jrg. 12 (1912), pp. 23-183;
B. Fobe. Balegemse steen. In : F. Gullentops en L. Wouters (red.) ; Vera Laforce, Ludo Broothaers en Frank Mostaert (red.-ass.). Delfstoffen in Vlaanderen. Brussel : Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Departement EWBL, 1996, pp. 94-99;
A. Fontaine. Le Demer dans le temps et l'espace. In : Bulletin de la société belge de géologie, de paléontologie et d'hydrologie, tôme 42 (1932), pp. 131-141;
M. Frère. Verkeersverbindingen in de 18e eeuw. Bijdrage tot de studie van de verkeerswegen, te water en te land in onze gewesten, voornamelijk in de XVIIIe eeuw. In : Tijdspiegel, jrg. 19 (1964), pp. 240-244;
J.G. Strijd tegen bezoedeling van Gete en Demer in beslissend stadium. Parlementaire afvaardiging, waaronder volksvertegenwoordiger Grandjean, verkregen beloften van betrokken minister. In : De Volksgazet, 22 januari 1965;
L. Gachard. Les seigneuries et les seigneurs en Brabant au 18e siècle. (Handelingen van de Koninklijke Commissie voor de geschiedenis van België - reeks 3 ; 13). Brussel = Bruxelles, 1872;
J. Génicot. Histoire des routes belges depuis 1704. (Collection nationale ; 89). Bruxelles, 1948;
Geologische kaart van België : kaartbald Aarschot (24). Brussel : ANRE - Afdeling Natuurkundige Rijkdommen en Energie, 1993, ?. T.J. Gerits. Archivalia (VII). X. 's Hertogenmolen te Aarschot. In : Het oude land van Aarschot, V, 1970, p. 28-34, 49-54, 97-98 en 112-116;
T.J. Gerits, "'s Hertogenmolens te Aarschot", in: Het Oude Land van Aarschot, T.J. Gerits. De abdij van Averbode verkreeg het visrecht op de Demer te Zichem. In : Oost, jrg. 7 (1970), pp. 58-60;
T.J. Gerits. Tentoonstelling "Diest en de Demer" te Diest (1 april - 31 mei 1976). In : Het oude land van Aarschot, jrg. 11, nr. 2 (juni 1976), pp. 89-90;
T.J. Gerits. Verhuring van visserij en vogelvangst te Testelt in 1551. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 8 (1973), pp. 171-173;
Jean Gimpel. The medieval machine. The industrial revolution of the Middle Ages. Middlesex, New York(, NY, USA), Victoria, Markham(, Ontario, Canada) and Auckland : Penguin books, 1977;
Fr. Goblet d'Alviella. Histoire des bois et forêts de Belgique. Des origines à la fin du régime autrichien. Bruxelles, 1927, 3 tômes;
J.-B. Gramaye. Arscotum ducatus cum suis baronatibus. Brussel : 1606;
F. Gullentops. IJzerzandsteen. In : F. Gullentops en L. Wouters (red.) ; Vera Laforce, Ludo Broothaers en Frank Mostaert (red.-ass.). Delfstoffen in Vlaanderen. Brussel : Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Departement EWBL, 1996, pp. 88-89. Aug. Gyselinckx. De geallieerde luchtaanvallen op de spoorweginstellingen van Aarschot in mei 1944. In : Aarschotse Kring voor Heemkunde. Jaarboek, nr. 2 (1963), pp. 27-56;
P. Harsin. Les projets de jonction de l'Escaut, de la Meuse et du Rhin, du XVIe au XIXe siècle. In : Annales de la société scientifique de Bruxelles, tôme 51 (1931), pp. 135-157;
L. Henrotin. Note sur les gisements de fer à Gelrode. In : Revue des mines, 84 (1941), pp. 88-89;
Het begijnhof van Aarschot. Aarschot : Aarschotse Kring voor Heemkunde, 1976;
J. Heylen (samenst.). De overvloedige neerslag van september 1998 t[ot] e[n] m[et] februari 1989 en zijn invloed op de debieten van Leie en Demer. Brussel : Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Departement Leefmilieu en Infrastructuur - Administratie Waterwegen en Zeewezen - Afdeling Water bouwkundig Laboratorium en Hydrologisch Onderzoek - Dienst Hydrologisch Onderzoek - DIHO, 1999, 14 p.;
J. Heylen (samenst.). Verslag hoge waterstanden. Demerbekken sep[tember] [19]98. Brussel : Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Departement Leefmilieu en Infrastructuur - Administratie Waterwegen en Zeewezen - Afdeling Water bouwkundig Laboratorium en Hydrologisch Onderzoek - Dienst Hydrologisch Onderzoek - DIHO, 1999, 32 p. + bijlagen [voor Aarschot bijvoorbeeld bijlagen 5 en 32];
L. Hochsteyn. Monographie des cours d'eau canalisés, navigables, flottables et innavigables. Bruxelles, 1908;
Herman Holemans ; Werner Smet (coörd. en woord vooraf). Kadastergegevens : 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 4 : arrondissement Leuven (A-L). Kinrooi : Studiekring 'Ons molenheem', 1993, 67 p.;
F. Holemans. Het toponiem Aarschot. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 27, nr. 1 (maart 1992), pp. 27-31;
Herman Holemans. Molens in de provincie Brabant. Werkdocument. Nieuwkerken : Studiekring "Ons molenheem", s.a., p. 29;
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 4: arrondissement Leuven (A-L)", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem', 1993;
Inspectieverslag van 7/12/1985 en 22/10/1985. S.l. : Duikwerken Pellegrimbs bvba, 1985;
Inventaris van potentiële kleinschalige waterkrachtcentrales in België. In opdracht van de Europese Commissie. ? : vzw Tsap, 1996;
A. Jacobs. L'historique du Démer et de ses moulins sur l'ancien territoire d'Aerschot. In : Le Réveil (Leuven), 16 novembre 1879, nr. 46;
Ghislain Janssens ; Willy Schroeven (woord vooraf). Aarschotse Kring voor Heemkunde 20 jaar. Inhoud : 4 jaarboeken (1962-1965) - 16 jaargangen - "Het oude land van Aarschot" (1966-1981). Aarschot : Aarschotse Kring voor Heemkunde, 1984, 198 p.;
Gust Janssens. Toen het Demerwater nog drinkbaar was. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 13, nr. 4 (december 1978), pp. 163-168;
Gust Janssens. Vissen op de Demer… lang geleden. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 19, nr. 2 (juni 1984), pp. 117-122;
R. Janssens. Antwoord nr. 91 (Vgl. O.L.v.A/, VIII, blz. 99) [Over de bootactiviteiten op de Demer kan ik volgende fragmentaire inlichtingen verschaffen]. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 7, nr. 3 (september 1973), p. 140;
Paul Kempeneers. Hydronomie van Dijle- en Netebekken. (Doctoraal proefschrift). Leuven : Katholieke Universiteit Leuven, 1982, 4 delen (met inbegrip van Demer en Gete];
P. Kempeneers, "Aarschot. Plaatsnamen en hun geschiedenis", Tienen, 2009.
A. Knapen. Het beheer van de Dijle tijdens de 17de en de eerste helft van de 18de eeuw en de kanalisatie van 1653 (Onuitgegeven licentiaatsverhandeling). Leuven : K.U.Leuven, 1986;
Georges Kockelberg. 4M - Molens - malen - mulders - meel. Nieuwkerken : Studiekring "Ons molenheem";
C. Labye. Législation des travaux publics en Belgique. Liège : ?, 1876;
Ed. Laloire. Notice sur les archives de la serénissime maison d'Arenberg. S.l. : s.n., s.a., 11 p.;
Langs de Demer, een rivier van 75 km lengte. In : Volksgazet, 1962-08-09;
Marina Laureys. Bijdrage tot de sociale geschiedenis van het Leuvense ambachtelijke milieu, het ambacht van de timmerlieden, de houtbrekers en de molenmakers (1700-1795). (Onuitgegeven licentiaatsthesis). Leuven : KUL - Faculteit Wijsbegeerte en Letteren, 1980, xii+254 p.;
E. Lejour. Les routes brabançonnes sous le règne de Marie-Thérèse. In : 1er Congrès de géographie historique. Tôme 2. Paris et Bruxelles, p. 452;
C. Lemoine-Isabeau. La carte de Ferraris, les écoles militaires aux Pays-Bas, et l'école d'hydraulique de Bruxelles. In : Belgisch tijdschrift voor militaire geschiedenis, jrg. 18 (1969), pp. 73-93;
C. Lemoine-Isabeau. Les militaires et la cartographie des Pays-Bas méridionaux et de la Principauté de Liège à la fin du XVIIe et au XVIIIe siècle. (Centrum voor militaire geschiedenis. Bijdragen ; 19). Brussel : Centrum voor militaire geschiedenis, 1984;
L. Liekens. Allodiaal goed te Aarschot en daaromtrent. In : Eigen schoon en de Brabander, jrg. 21 (1938), pp. 359-364;
L. Liekens. Sint Huibrechtszak in de molens van de bisdommen Antwerpen en Mechelen. In : Tijdschrift voor geschiedenis en folklore van de provincie, jrg. 3, nr. 2;
Lodewijk Liekens; Marcel Van der Auwera (voorwoord) ; familie Liekens (inl. woord). Geschiedenis van het oude Graafschap, van de Stad en de Parochie, den Lande en Hertogdomme van Aarschot, Heist-op-den-Berg, 1925;
R. Lambrechts. Leven en werk van Lodewijk Liekens. S.l. : s.n., s.a., 2 volumes (990 p.);
G. Lielens. Les canaux sous le règne de Marie-Thérèse. In : 1er Congrès de géographie historique, tôme 2. Paris et Bruxelles : ?, 1931, p. 173;
A. Linters. De wortels van Flanders Technology. Industrieel erfgoed -Industriële archeologie in Vlaanderen. Leuven : Kritak, 1987, p. 76;
Lot 47 : the album de Croÿ. The property of a European noble family. In : Sotheby's Western manuscripts and miniatures. London, Tuesday 19 June 2001. (Catalogue LO1323 = HEVERLEE). London : Sotheby's, 2001, pp. 61-93;
J. Lyna. Bij de verdwijning van de Nieuwe Demer. Zijn belang in het verleden. In : Tijdspiegel, jrg. 13 (1958), pp. 238-240;
J. Lyna. De vrijheidsoorkonde van Hasselt en de uitgraving van den Nieuwen Demer. In : Verzamelde opstellen, 1923, pp. 95-100;
F. Maes. Accijnsrechten te Aarschot. In : Eigen schoon en de Brabander, jrg. 33 (1950), pp. 269-271;
F. Maes. Stadspersoneel in de 18de eeuw. In : Eigen schoon en de Brabander, jrg. 33 (1950), p. 271;
Lode Maes. De Demer en zijn buitensporigheden. III. De Demer buiten zijn oevers te Zichem. In : Brabant-Toerisme, nrs. 7-8 (1965), pp. 8-9;
P. Mangano-Leroy. Inventaire des archives d'Enghien. (Publication : 404). Bruxelles : Ministère de l'Education nationale et de la culture française et Ministère de l'Education nationale et de la culture néerlandaise - Archives générale du royaume et Archives de l'Etat dans les provinces génerale du royaume, 1973, 56 p.;
[Dom] Mann. Mémoires sur l'ancien état de la Flandre maritime;
J. Meeus. 's Hertogenmolens te Aarschot. In : De Brabantse folklore, nr. 158 (juni 1963), pp. 220-237;
J. Meeus. Accijnsrechten te Aarschot. Handel en nijverheid in de XVIIIe eeuw. In : Eigen schoon en de Brabander, deel 33 (1950), pp. 269-271;
J. Meeus. Bouw van een fort te Aarschot in 1582. In : Aarschotse Kring voor Heemkunde. Jaarboek, jrg./nr. 3 (1964), pp. 51-52;
J. Meeus. De watermolens. In : De Klok, 14 oktober 1939;
J. Meeus. Rond het ontstaan van den naam Aarschot. De legende. In : De Klok, 11 maart 1939;
Jozef Meeus. Uit de voordracht "Kris kras door Aarschots verleden" op 19-12-62 gehouden door architect Jozef Meeus. In : Aarschotse Kring voor Heemkunde. Jaarboek, nr.2 (1963), pp. 11-16;
F.E. Melis. Geschiedenis van de stationswijk te Aarschot. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 37, nr. 1 (maart 2002), pp. 29-39;
Minister wil met 's Hertogenmolens van schaamte naar trots. In : Den Ossechotteneir, jrg. 10, nr. 126 (februari 2004), p. 1;
Bart Minnen. Achter de kaleidoscoop. Een historische kijk op de pre-kadastrale kaartboeken van Karel van Croÿ (+1612) voor het hertogdom Aarschot. In : Archief- en bibliotheekwezen in België = Archives et bibliothèques de Belgique, nr. 31 = no. 31 (extranummer = numéro special);
H. Van der Haeghen, F. Daelemans et/en E. Van Ermen (uitg. = éd.) Oude kaarten en plattegronden. Bronnen voor de historische geografie van de Zuidelijke Nederlanden (16de - 18de eeuw). Handelingen van de studiedag 20 september 1985 - Cartes et plans anciens. Sources pour la géographie historique des Pays-Bas méridionaux (XVIe-XVIIIe siècles) - Actes de la journée du 20 septembre 1985, (1986), pp. 163-203;
Bart Minnen. Albums van Croy. Het hertogdom Aarschot onder Karel van Croy (1597-1612), kadasters en gezichten. Brussel : Gemeentekrediet van België, 1993;
Bart Minnen. Eerste deel. Een erfenis van Karel van Croÿ van vaderskant : het hertogdom Aarschot. Beschrijving. In : R. Berger, J.-M. Duvosquel, P. Jacquet, F. Jacquet-Ladrier en B. Minnen ; Jean-Marie Duvosquel en Bart Minnen (inl.) ; François Narmon (voorw.). Bezittingen der Croy's in Brabant, Vlaanderen, Artesië en het Naamse. (Albums de Croÿ ; 3). Brussel : Gemeentekrediet van België, 1995, pp. 57-163;
Bart Minnen. Het hertogdom Aarschot in kadasters en gezichten (1595-1612) : de vele gezichten van een unieke momentopname. In : Het tijdschrift van het Gemeentekrediet, nr. 187 (nr. 1) (1994), pp. 53-61;
Bart Minnen. Het hertogdom rond 1600. Een dieptepunt. In : Mark Derez, Marc Nelissen, Jean-Pierre Tytgat, Anne Verbrugge (red.) ; Jan Roegiers (o.l.v.) ; [prins] Leopold van Arenberg (voorwoord) ; Jan Roegiers (inl.). Arenberg in de Lage Landen. Een hoogadelijk huis in Vlaanderen & Nederland. Leuven : Universitaire Pers Leuven, 2002, pp. 217-224;
Bart Minnen. Inventaris van het archief van het Arenbergkasteel te Heverlee. Supplement. Leuven : Katholieke Universiteit Leuven - Universiteitsarchief, 1984, xi+75 p.;
Bart Minnen. Naar de bronnen. In : Bart Minnen ; Jean-Marie Duvosquel (inl.) ; François Narmon (woord vooraf). Het hertogdom Aarschot onder Karel van Croÿ (1595-1612). Kadasters en gezichten. (Albums de Croÿ). Brussel : Gemeentekrediet van België, 1993, pp. 15-53;
B. Minnen en J.-M. Duvosquel. Het album van Authal : bronnen en geloofswaardigheid. In : R. Berger, J.-M. Duvosquel, P. Jacquet, F. Jacquet-Ladrier en B. Minnen ; Jean-Marie Duvosquel en Bart Minnen (inl.) ; François Narmon (voorw.). Bezittingen der Croy's in Brabant, Vlaanderen, Artesië en het Naamse. (Albums de Croÿ ; 3). Brussel : Gemeentekrediet van België, 1995, pp. 29-50;
Bart Minnen ; Jean-Marie Duvosquel (inl.) ; François Narmon (woord vooraf). Het hertogdom Aarschot onder Karel van Croÿ (1595-1612). Kadasters en gezichten. (Albums de Croÿ). Brussel : Gemeentekrediet van België, 1993, 397 p.;
Daniel Misonne. Les Albums du duc de Croÿ. Esquisse d'une histoire de la collection. In : Bulletin de la Société royale paléontologique et archéologique de l'arrondissement judiciaire de Charleroi, tôme 27 (1958), pp. 44-61. [of Bulletin de la Société archéologique de Charleroi, (1960), pp. 44-61.];
Daniel Misonne. Les Albums du duc de Croÿ. Histoire de la collection. In : Charles Vander Elst (avant-propos). Les albums de Croy. Exposition à la Bibliothèque royale Albert Ier du 24 septembre au 27 octobre 1979. Bruxelles : Société royale des bibliophiles et iconophiles de Belgique, 1979, pp. 25-43;
Lieven Moelants. Ontwerpnota voor restauratie en herinrichting. Aarschot : Archidee en Partners, 1991;
Molens herbergen uniek verhaal. (Dossier : 's Hertogenmolens). In : Stadsmagazine Aarschot, jrg. 1, nr. 2 (winter 2003), p. 10.
J. Muller. Les ingénieus militaires dans les Pays-Bas espagnols, 1500-1715. in : Belgisch tijdschrift voor militaire geschiedenis, deel/jrg. 20 (1959), pp. 467-478;
Josy Muller. Lettre relative aux albums du duc Charles de Croy. In : Bulletin de la Commission royale d'histoire = Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis, tôme = jrg. 123, no. =nr./afl. 4 (1958), pp. cxxxi-cxliv;
Museum zoekt film en kleren. In : Stadsmagazine Aarschot, jrg. 1, nr. 3 (lente 2004), p. 2;
Heinrich Neu. Das Herzogtum Arenberg. Geschichte eines Territorium der Eifel. Euskirchen : Volksblatt-Verlag, 1938, 55S. + 31 Abb. [pp. 47-48 : Der Untergang des Herzogtums];
Heinrich Neu. Die Anfänge des herzoglichen Hauses Arenberg. Euskirchen : Volksblatt-Verlag, 1942, 48S;
P. Neu. Die Arenberger und das Arenberger Land. (Veröffentlichungen der Landesarchivverwaltung Rheinland-Pfalz ; 52, 67 und 68). Koblenz : Verlag der Landesarchivverwaltung Rheinland-Pfalz, 1989-1995, 3 Banden;
Peter Neu. Die Arenberger und das Arenberger Land. Band 4 : Das 19. Jahrhundert. Vom Souverain zum Standesherrn. (Veröffentlichungen der Landesarchivverwaltung Rheinland-Pfalz ; 91). Koblenz : Verlag der Landesarchivverwaltung Rheinland-Pfalz, 2001, vii+531S. ŠS. 79-92 : Sequester! -Und was nun? Wann wird das Sequester aufgehoben? / S. 352-356 : Der Wiener Kongreß;
R. Nijs. De kalksteen van Gobertingen. In : F. Gullentops en L. Wouters (red.) ; Vera Laforce, Ludo Broothaers en Frank Mostaert (red.-ass.). Delfstoffen in Vlaanderen. Brussel : Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Departement EWBL, 1996, p. 96;
R. Nijs. Identification de la pierre de Balegem au moyen de la distribution granulométrique de la fraction sableuse. (Commission Royale des Monuments et des sites ; 9). Bruxelles : Commission Royale des Monuments et des Sites, 1980, pp. 33-37;
noA.architecten. noA.architecten werken een visie uit voor een hedendaagse interpretatie van de industriële ruïne en zijn directe omgeving. In : SIWE magazine, nrs. 18-19 (juni-september 2004);
ŠMysterieuze molens aan de Demer. De 'Grote Molens' of 's Hertogenmolens te Aarschot‹, pp. 26-27;
E. Op de Beeck. Antoon de Croy. Heer van Aarschot. In : De Brabantse folklore, nr. 155 (september 1962), pp. 362-374 (Amer : p. 372 en p. 373);
E. Op de Beeck, "De Aarschotse molens", in: Brabant, Maandelijks tijdschrift van de Toeristische Federatie van de provincie Brabant. Nederlanstalige gemeenschap, Brussel, 1987, nr. 3 (april), p. 37-40, ill.;
E. Op De Beeck. De Demer en zijn problemen. In : Aarschotse Karnavalagenda, 1971, pp. 12-32;
Evrard Op de Beeck. Het Aarschot uit mijn jonge jaren. In : De Brabantse folklore, nr. 226 (juni 1980), pp. 163-180;
Evrard Op de Beeck in samenwerking met Rita Elsen ; Nicole Raman, Alfons Cumps, Miel en Carl Noppen (fotografische medewerking) ; Jos Daems (voorwoord) ; Joseph Scheunis (ten geleide) ; Philippe [graaf] d'Arschot Schoonhoven, Hertog van Harcourt, [prins] Emmanuel de Croy en [prince] Jean d'Arenberg. Aarschot. Evolutie van een stadsbeeld. Een straten- en platenboek. Aarschot : Rotary club Aarschot, 1982;
Opknapbeurt 's Hertogenmolens laat op zich wachten. In : Het Laatste Nieuws, 1990-2-21;
C. Oudiette. Déscription géographique et topographique du département de la Dyle. Bruxelles, 1800;
Ontwerpteam Hugo Lejon. Open oproep 's Hertogenmolens Aarschot. 27 november 2003;
A. Paessens. Aarschot in oude prentkaarten. Zaltbommel : Europese bibliotheek, 1972, z.p.;
A. Paessens. Het oude land van Aarschot onder de huizen van Harcourt, van Croÿ en van Arenberg. Aarschot, 1973;
J. Parmentier. Een vermaeck'lyck treck-schuytje. Een spiegel van de trekvaart in de Nederlanden tijdens de 17de en 18de eeuw. In : Een trekschuit voor koningen. De barge tussen Gent en Brugge. Gent : ?, 1993, pp. 29-72;
André Peeters. Woord vooraf. In : SIWE magazine, nrs. 18-19 (juni-september 2004) ŠMysterieuze molens aan de Demer. De 'Grote Molens' of 's Hertogenmolens te Aarschot‹, p. 1;
Ria Peeters. De wederopbouw van Aarschot na Wereldoorlog I. Antwerpen : Genootschap voor geschiedenis en volkskunde, 1994;
J. Philippen. Geschiedenis langs de Demerboorden. In : De Brabantse folklore, nr. 146 (1960), pp. 177-201;
J. Pignarre et Y. Auxerre. Anciens établissements Piat et Fougerol. L.G. Polspoel. Eenige trekken van het landschapsbeeld. In : Steden en landschappen. VIII. De Demervallei. Antwerpen : ?, 1935, pp. 19-29;
E. Poullet. Les constitution nationales belges de l'Ancien Régime à l'époque de l'invasion française de 1794. (Mémoire couronnés de l'Académie Royale de Belgique ; 26). Bruxelles : Académie Royale de Belgique, 1875;
Restauratie blijft aanslepen. In : Het Laatste Nieuws, 1999-03-17;
"Restauratie 's-Hertogenmolens", in: Levende Molens, jg. 9 (1987), nr. 3, p. 24;
John Reynolds. Windmills and water mills. New York : Praeger publishers, 1970;
s'Hertogenmolens °1504. Vijf eeuwen Aarschot in steen. Dossier. Ontwerp. Aarschot : Werkgroep stadsvernieuwing, 1984, v.p.;
Louis Robyns de Schneidauer. Glanures d'iconographie belge dans les collections publiques autrichiennes. In : Le Soir, 29 mars 1956;
K. Rutgeerts. Een bezoek aan de stad Aarschot. In : De Klok, 26 juni 1937;
Jozef Saenen. Het Arenbergdomein Aarschot op het einde van het Ancien Régime (1770-1790). (Onuitgegeven licentiaatsthesis). Leuven : Katholieke Universiteit Leuven - Faculteit van de Letteren en de Wijsbegeerte - Moderne Geschiedenis, 1983, xxiii+183p. [de molens op pagina 143];
A. Schayes. Destruction de la ville d'Aerschot en 1578. In : Le polygraphe belge. Anvers, ?, 1835, pp. 161-163;
Frans Scheys. Steengroeven in Oost-Brabant. In : Oost-Brabant, jrg. 3 (1966), pp. 40-43;
W. Schroeven. Aantekeningen over branden te Aarschot van de 15de tot de 19de eeuw. In : [W. Schroven, A. Coeck, G. Matthijs en R. Vanhoudt ;] W. Schellens (voorw.) ; A. Coeck (inl.). Kroniek van de Aarschotse brandweer (1889-1999). Aarschot : Hertogelijke Aarschotse Kring voor Heemkunde, 1999;
W. Schroeven (woord vooraf). Aarschot in beeld. Iconografische tentoonstelling ingericht door de Aarschotse Kring voor Heemkunde in samenwerking met het stadsbestuur ter gelegenheid van de viering Aarschot 750 jaar stad en vrijheid. Zaal van de Stedelijke Beroepsschool - Amerstraat 5 te Aarschot - 10 tot 22 augustus 1963. Aarschot : Aarschotse Kring voor Heemkunde, 1963, 41 p.;
W. Schroeven. Een watermolen als woonhuis. In : Ons heem, 20 (1966), p. 175;
L. Schueremans, K. Van Balen, R. Hayen, V. Peeters and R. Wittouck. The 's Hertogenmolens water mills, monitoring of a historical monument for assessment of structural safety. In : 5th International colloquium - Materials science and restoration - `MSR '99 - November 30, 1999 - December 2, 1999, Ostfildern;
Luc Schueremans, Koen Van Balen en Dionys Van Gemert. 's Hertogenmolens te Aarschot. Heverlee : Katholieke Universiteit Leuven - Laboratorium Reyntjens voor proeven op materialen, 1999, 256p. - AW/AWZ/LI/RW/98/1199 ; LS/KL/R/29047/99 ; R/29047/99. - Studie op aanvraag van Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Afdeling Gebouwen - Brussel;
L. Schueremans, F. Van Rickstal, S. Ignoul, K. Brosens, K. Van Balen and D. Van Gemert. Continuous assessment of historic structures - A state of the art of applied research and practice in Belgium. On the net : http://www.arcchip.cz/w11/w11_schuerema,s.pdf. (August 2004);
P. Smolders. Technische terminologie van een watermolen uit vroegere eeuwen. in : Verzamelde opstellen, 1928, pp. 163-173 en 1929, pp. 129-141;
P. Smolders. Verkeersmiddelen voor Leuven. In : Bijdragen tot de geschiedenis, inzonderheid van het oud hertogdom Brabant, jrg. 39 (1956), pp. 14-32, pp. 79-89 en pp.147-159 en jrg. 40 (1957), pp. 81-92;
E. Stadeler. Les barrages du Demer. In : Tijdschrift der openbare werken van België, 1843, pp. 319-323;
C. Stevens. À propos de la vallée du Démer. In : Bulletin de la Société belge de géologie, de paléontologie et d'hydrologie, tôme 42 (1932), pp. 253-256;
C. Stevens. La morphologie du Hageland et le centre de dépression de Haelen-Schuelen. In : Annales de la Société scientifique de Bruxelles, tôme 51 (1931), pp. 192-200;
C. Stevens. La plaine alluviale du Demer en amont de Diest. In : Annales de la société géologique de Belgique, tôme 65 (1941-1942), pp. 213-216;
C. Stevens. Le Demer transéquent. In : Bulletin de la Société belge de géologie, de paléontologie et d'hydrologie, tôme 44 (1934), pp. 320-331;
T.T. Langs de Demer, een rivier van 75 km lengte. In : Volksgazet, 9 augustus 1967;
Michel Terlinck. De 's-Hertogenmolens op de Demer te Aarschot. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 20, nr. 1 (maart 1985), pp. 15-21;
J. Terweduwe. Aarschot volgens persoonlijke notas 1955. Joseph Tordoir (dir. com. de réd.) ; F. Doperé. L'extraction, la taille et la mise en œuvre du calcaire gréseux de Gobertange au Moyen-Âge. In : Bulletin de la Commission royale des Monuments, Sites et Fouilles, tôme 16, no. 1 (1997-1998), pp. 45-96;
K.L. Torfs. Historische schets der watervloeden in België en Holland. Antwerpen, 1830;
Jean-Pierre Tytgat. De bezittingen van Arenberg in de Nederlanden en Frankrijk. In : Mark Derez, Marc Nelissen, Jean-Pierre Tytgat, Anne Verbrugge (red.) ; Jan Roegiers (o.l.v.) ; [prins] Leopold van Arenberg (voorwoord) ; Jan Roegiers (inl.). Arenberg in de Lage Landen. Een hoogadelijk huis in Vlaanderen & Nederland. Leuven : Universitaire Pers Leuven, 2002, pp. 111-131. (kaart p. 110);
Jean-Pierre Tytgat. Van rentmeesters en intendanten. Het beheer van de Arenberggoederen. In : Mark Derez, Marc Nelissen, Jean-Pierre Tytgat, Anne Verbrugge (red.) ; Jan Roegiers (o.l.v.) ; [prins] Leopold van Arenberg (voorwoord) ; Jan Roegiers (inl.). Arenberg in de Lage Landen. Een hoogadelijk huis in Vlaanderen & Nederland. Leuven : Universitaire Pers Leuven, 2002, pp. 132-144;
Un aultre livre contenant les pourtraitz des villes, chasteaux, maisons, villaiges, hameaux et cloistres dépendans de la duché d'Arschot, des baronnies de Bierbeke, Rotzelaer, Heverlé, Commines, Halewin, Imbercourt, Houdain, Coullemon, Aigemont et Orchimont;
Y. Urbain. La formation du réseau des voies navigables en Belgique. Développements du système des voies d'eau et politique des transports sous l'ancien régime. In : Bulletin de l'Institut de recherches économiques de l'Université de Louvain, tôme 10 (1939), pp. 271-314;
F. Uytterhoeven. Aarschot in het voorspel der Brabantsche Revolutie. In : Eigen schoon en de Brabander, jrg. 21 (1938), pp. 380-387;
Vicky Valgaeren. De 's Hertogenmolens. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 2, nr. 2 (1967), pp. 51-52.;
E. Valvekens. De overstrooming in de Demerstreek rond Averbode (1450-1570). In : Eigen schoon en de Brabander, jrg. 25 (1942), pp. 321-331;
Jean-Louis Van Belle. Métiers et activités économiques vers 1600. In : Jean-Marie Duvosquel (dir.). Albums de Croÿ. Recueil d'études. Actes du colloque organisé à Chimay et à Fourmies 7 et 8 mai 1992. (Villes et villages de la Belgique espagnolle (1596-1612). (Albums de Croÿ ; 26). Bruxelles : Crédit Communal de Belgique, 1996, pp. 297-326;
E. Van Bemmel. La Belgique illustrée. Tôme I. S.l. : ?, ?, deuxième éd., p. 347;
P.W.E.A. Van Bussel. Korenmolens. Van ambacht tot industrie. Eindhoven : Bura boeken, 1981;
L. Van Buyten. De achttiende-eeuwse inmengingspolitiek van de centrale besturen in de Brabantse steden. In : Mededelingen van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Leuven en omgeving. De Brabantse stad, 1965, pp. 49-80;
Ariane Van de Plas en Birgit van Laar. s'Hertogenmolens Aarschot. Inventarisatie van het in situ aanwezige industrieel patrimonium. Deel 1 : analyse. Antwerpen : Hogere opleiding van het Gemeenschapsonderwijs - Postgraduaat Monumenten- en Landschapszorg 1MLZ 1996-1997. Antwerpen : Hogere opleiding van het Gemeenschapsonderwijs - Postgraduaat Monumenten- en Landschapszorg, 1997, 101 p.;
Ariane Van de Plas en Birgit van Laar. s'Hertogenmolens Aarschot. Inventarisatie van het in situ aanwezige industrieel patrimonium. Deel 2 : foto's en bijlagen. Antwerpen : Hogere opleiding van het Gemeenschapsonderwijs - Postgraduaat Monumenten- en Landschapszorg 1MLZ 1996-1997. Antwerpen : Hogere opleiding van het Gemeenschapsonderwijs - Postgraduaat Monumenten- en Landschapszorg, 1997, v.p.;
Ariane Van de Plas en Birgit Van Laar. Plannen met inventarisatie machines. ? : ?, 1997, plannen 0-7;
B. Van de Poel. De Oude Demer, de Nieuwe Demer en de Demer in de omgeving van Hasselt. In : Tijdspiegel, jrg. 13 (1958), pp. 235-238;
B. Van de Poel. Détournement du Demer aux environs de Hasselt. In : Bulletin de la Société royale belge de géographie, tôme 84 (1960), pp. 107-111;
B. Van de Poel. Dissymétrie des vallées de la région du Haut-Démer. In : Bulletin de la Société belge d'études géographiques, tôme 1 (1931), pp. 104-106;
B. Van de Poel. Het Demerprobleem in Limburg. In : Tijdspiegel, jrg. 7 (1952), pp. 103-105;
B. Van de Poel. La dépression de Halen-Schuelen. In : Bulletin de la Société belge de géographie, tôme 61 (1937), pp. 258-266. B. Van de Poel. Trois anciens méandres recoupés dans la vallée du Démer. In : Bulletin de la Société belge de géologie, de paléontologie et d'hydrologie, tôme 52 (1943), pp. 199-205;
B. Van de Poel. Une anomalie dans le cours du Demer aux environs de Hasselt. In : Annales de la Société scientifique de Bruxelles, tôme 45 (1927), pp. 193-196;
Evi Van de Weyer. Stagnation of a water mill. (Dissertation submitted for the MSc in Architectural Conservation - Edinburgh College of Art (1998-2000)). Edinburgh : Edinburgh College of Art, 2000, 80p. + appendices;
Michel Van den Broeck. Arthur Meulemans en Jan Hammenecker. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 19, nr. 2 (juni 1984), pp. 89-90;
Charles Vander Elst (avant-propos). Les albums de Croy. Exposition à la Bibliothèque royale Albert Ier du 24 septembre au 27 octobre 1979. Bruxelles : Société royale des bibliophiles et iconophiles de Belgique, 1979, 57 p.;
P. Vanderhasselt. De geologische formatie van ijzerzandsteen te Gelrode. In : Kempen en Hageland, nr. 2 (mei 1936), pp. 20-22;
P. Vanderhasselt. De geologische formatie van ijzerzandsteen te Gelrode. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 24, nr. 1 (maart 1989), pp. 43-46;
L. Van der Essen. Alexandre Farnese : prince de Parme, gouverneur général des Pays-Bas 1545-1592. Bruxelles, 1933;
M. Van der Eycken. De scheepvaart langs Demer en Gete (16de-19de eeuw). In : G. Maréchal (ed.). Een kompas met vele streken. Studies over Antwerpen, scheepvaart en archivistiek aangeboden aan dr. Gustaaf Asaert ter gelegenheid van zijn 65ste verjaardag. (VVBAD ; 5). Antwerpen : Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek-, Archief- en Documentatiewezen, 1994, pp. 184-190;
Michel Van der Eycken ; J. Van de Kerckhof (voorw.). Zeven eeuwen Ezelsdijkmolen te Diest. Diest : Ezeldijkmolen vzw;
S. Vanderwaeren. Het Demerplan van 1912. In : Oost, Bind- en werkblad van de Oostbrabantse werkgemeenschap, jrg. 12, nr. 4 (1975), pp. 99-102;
A. Van Dessel (samensteller) ; D. Vanlommel (coörd.) ; Bob Verstraete (v.u.). Aarschot. Aarschot : Stad Aaarschot, s.a.;
R. Van Dessel. Aarschot volgens de midden 18de-eeuwe schepenregisters (1750-1753). (Onuitgegeven licentiaatsverhandeling K.U.Leuven). Leuven : K.U.Leuven, 1981;
E. van Ermen. De wandkaarten van het hertogdom Aarschot, 1759-1775, opgesteld in opdracht van de hertog van Arenberg. Brussel : Algemeen Rijksarchief, 1998;
[Baron] O. van Ertborn. Texte explicatif du levé géologique de la planchette d'Aerschot;
E. Van Even. Aerschot van 1578 tot 1598 ; jammerlijke toestand dier stad in 1594. In : Brabandsch museum voor oudheden en geschiedenis, 1 (1860), pp. 13-20;
R. Vangilbergen. De tolkamer van Tienen (XIVe-XVIIIe eeuw). (Onuitgegeven licentiaatsverhandeling). Leuven : K.U.L., 1963;
A. Van Gramberen. De verwoesting van Aarschot na de slag van Rijmenam. In : Hagelands gedenkschriften, 3 (1909), pp. 71-73;
Ivo Van Hees, Joris Van Hees en Dominik Vanlommel met medewerking van de Werkgroep Aarschotse Geschiedenis, Documentatie en Informatie (WAGDI) en de Toeristische Dienst (et al) ; Ivo Van Hees, Joris Van Hees en Dominik Vanlommel (ten geleide). Een beeld van Aarschot omstreeks 1900. S.l. : Het streekboek, 2003;
M. Van Hemelrijck. De Vlaamse krijgsbouwkunde. Tielt : Drukkerij-uitgeverij Lannoo, 1950, p. 167;
H. Van Horenbeeck. Aarschot. In : Bijdragen tot de geschiedenis, 1 (1902), pp. 56-62;
J. Van Nieuwenburch, "Aarschot (economisch gezien)", in: Oost-Brabant, III, 1957, p. 17-18;
J. Van Overstraeten, "De molens van Aarschot", in: Toerisme, XXIII, 1944, p. 52 en 96-97;
R. Van Uytven. In de schaduwen van de Antwerpse groei: het Hageland in de zestiende eeuw. In : Bijdragen tot de geschiedenis, jrg. 55, nr. 2 (1974), pp. 171-188;
R. Van Uytven. Peiling naar de beroepsstructuur op het Brabantse platteland omstreeks 1755. In : Bijdragen tot de geschiedenis in zonderheid van het oud hertogdom Brabant, jrg. 55 (1972), pp. 172-203;
A. Vanrie. Inventaire de la collection des cartes et plans conservés dans le fonds d'Arenberg. (Série cartes en plan);
VCR. Boek over Aarschot uit handel genomen. Kleindochter van Lodewijk Liekens legt klacht neer wegens kopieerwerk van auteur Callaerts. In : Het Nieuwsblad, vrijdag 8 januari 1993, p. 18;
VCR. Wanneer échte geschiedenis van Aarschot? In : Het Nieuwsblad, vrijdag 8 januari 1993, p. 18;
Els Verbert. De Hertogenmolens te Aarschot : vertrekpunten voor een restauratie. (Onuitgegeven dissertatie burgerlijk ingenieur-architect). Leuven : KULeuven. Faculteit toegepaste wetenschappen. Departement architectuur, stedebouw en ruimtelijke ordening - ASRO (andere), 1998, liii+117 p.;
E. Verbert. De verpachting van de Hertogenmolens halfweg de 18de eeuw. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 34 (1999), pp. 121-137;
J. Verbesselt. Oude cijnzen, munten en maten. Brussel, 1955;
A. Verbouwe. Iconografie van Vlaams-Brabant. In : Eigen schoon en de Brabander, jrg. 21 (1938), pp. 321-344, jrg. 23 (1940), pp. 226-288 ; jrg. 29 (1946), pp. 49-92, jrg. 33 (1950), pp. 241-256 en pp. 300-313;
André Ver Elst. De Brabantse watermolens in beeld;
André Ver Elst. Scheepstrekkersgilden langs Dijle en Demer. Brussel; , 1961
A. Ver Elst. Scheepstrekkers langs Dijle en Demer. Brussel, 1961;
Verslag betreffende de resultaten van de boringen uitgevoerd ten behoeve van de restauratie van 's Hertogenmolens op de Demer te Aarschot. ? : Rijksinstituuut voor grondmechanica, 1996 - rapport 96/539/HDV/bo [Rapport 9103-86/263 betreffende de uitvoering van 2 diepsonderingen en 9103-86/264 betreffende de uitvoering van 5 kernboringen.];
J. Verstrepen. Tribulaties rond de bouw van de 's Hertogenmolens achter het begijnhof. Aarschot, 1985, 10p. (pro manuscripto);
Patrick Viaene. De herbestemming van de 's Hertogenmolens : geen alleenstaend geval. In : SIWE magazine, nrs. 18-19 (juni-september 2004) Mysterieuze molens aan de Demer. De 'Grote Molens' of 's Hertogenmolens te Aarschot‹, pp. 25-26;
Patrick Viaene, Chris Crombé en Dominique J.B. Vanpée. Inleiding. In : SIWE magazine, nrs. 18-19 (juni-september 2004); Mysterieuze molens aan de Demer. De 'Grote Molens' of 's Hertogenmolens te Aarschot, p. 2;
J.B. Vifquain. Histoire des voies navigables en Belgique. Bruxelles, 1842;
Vraag nummer 17 : de familie Janssens, maalders op 's Hertogenmolens? In : Het oude land van Aarschot, jrg. 2, nr. 3 (1967), pp. 81-82;
P. Vranken. Derde tiende of dertiende? In : Het oude land van Aarschot, jrg. 35, nr. 1 (maart 2000), pp. 26-31;
[] von Reifenberg. Memoires. Bruxelles, 1843, p. 303;
Rex Wailes. A source book of windmills and water mills. London : Ward Lock limited, 1979;
A.W. Antwoord nr. 53 (Vgl. O.L.v.A., V, 1970, blz. 99) [vraag van L. Zylberberg]. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 14, nr. 3 (juni (?) 1979), p. 126-127;
[was herhaling van de vraag in HOLvA, jrg. 14, nr. 2, juni 1979, p. 89];
A.W. Boekbespreking. J. Breugelmans. Het beheer van de Demer tijdens de 17de en de 18de eeuw. Licentiaatsverhandeling moderne geschiedenis K.U.L. 1980. 360 bladzijden met kaarten en foto's. In : Het oude land van Aarschot, jrg. 15, nr. 3 (september 1980), pp. 134-135;
Wat een molen lijden kan. (Dossier : 's Hertogenmolens). In : Stadsmagazine Aarschot, jrg. 1, nr. 2 (winter 2003), p. 8;
Fr. Weemans. Debat over de betekenis van de plaatsnaam Aarschot. In : Brabant Toerisme, nr. 5 (1965), pp. 8-9 en p. 12. Rumoldus Jacobus Wetz ; Willy Schroeven (wedersamenst. en inl.) ; Johan Breugelmans (woord vooraf). Beschryvinghe der Stadt Aerschot. (Bijdragen tot de geschiedenis van het land van Aarschot ; 12). Aarschot : Hertogelijke Aarschotse Kring voor Heemkunde, 1996, 512 p.;
Werkgroep Stadsvernieuwing, "s'Hertogenmolens °1504. Vijf eeuwen Aarschot in steen. Dossier", Aarschot, 1984;
Werkroep Wagdi, "Vijfhonderd jaar Grote Molens op de Demer in Aarschot", Aarschot, augustus 2006, 320 p, ill., krten.;
J. Weyns. Langs de Demer. In : Meer schoonheid, nr. 1 (1963), pp. 17-22;
A. Willems. Ontginning van grondstoffen in vroegere eeuwen in Testelt. In : Oost-Brabant - Heemkundig tijdschrift voor het Hageland en omliggende, jrg. 17, nr. 4 (1980), pp. 44-46 (ijzerzandsteen);
A. Willems. Verdediging van stad en platteland rond Aarschot en Diest in de zestiende en zeventiende eeuw. In : OB, jrg. 18 (1981), pp. 163-169;
August Willems. De Demer en Demerproblemen. In : Oost, jrg. 4 (1967), pp. 34-43;
August Willems. Demer en Demerproblemen. In : Anker, jrg. 10, nr. 1 (1971), pp. 16-26;
Gust Willems (samenst.) ; redactie (wij danken) ; K. Jespers (om in te leiden) ; L.J. Suenens. Gedenkboek 100 jaar Sint-Jozefscollege te Aarschot 1876-1976. Aarschot : Sint-Jozefscollege, 1976, p. 258 (kopergravure Visscher - 1660) en p. 266 (Vue d'Aerschot - E. Puttaert);
B. Windels. Het geniekorps in de Oostenrijkse Nederlanden. Enkele sociologische gegevens. In : Belgisch tijdschrift voor militaire geschiedenis, jrg. 20, nrs. 3-4 (september-december 1973), pp. 234-257;
X. Bezoedeling van de Demer. In : De Nieuwe Gids, 18 januari 1965;
Hilbrand De Vuyst & Karel Robijns: "Aarschot - Een nieuwe bestemming voor 's Hertogenmolens", in: Binnenkrant nr. 138, Bijlage bij M & L 25/2 maart-april 2006, p. 4, ill.;
" 's-Hertogenmolens klaar voor nieuw begin", in: "Rietlaer", jg. 14 (2006), nr. 12 (augustus), p. 7 [Voorstelling van het boek: "Vijfhonderd jaar 's Hertogenmolens op de Demer in Aarschot"].
Lieven Denewet, "Vijf Vlaamse molens in grote actuele renovatieprojecten", in: Molenecho's, XXXVI, 2008, 2, p. 68-82.
D. Vansintjan, F. Verbeeck, W. Brankaer, "Het machinepark van 's Hertogenmolens te Aarschot (okt. 2007)", in: Molenecho's, XXXVI, 2008, 2, p. 83-89.
Lieven Denewet, "Honderd bespookte molens in Vlaanderen. Een verzameling molensagen van de kuststreek tot het Maasland", Molenecho's, XX, 1992, nr. 2-3.
Mailbericht Dirk Vansintjan, Rotselaar, 17.12.2010
Persberichten
Glenn Geeraerts, ,Ik heb geen zin omeen fossiel te worden''. Erfgoedpionier Edgard Goedleven nog lang niet uitgeblust", in: Het Nieuwsblad, 09.09.2006.
Guido Govaerts, "Hotel en zalen boven Demer. Unieke 'sHertogenmolens toch van de ondergang gered", in: Het Nieuwsblad, 29.04.2005.
IBO, "Sociale appartementen Amerstraat afgevoerd wegens hoge grondprijs", in:Het Nieuwsblad, 28.08.2007.
Inge Bosschaerts, "Stad krijgt nieuwe look. Plannen van 's Hertogenmolens en Amer voorgesteld", in: Het Nieuwsblad, 26.11.2007.
Inge Bosschaerts, "'s Hertogenmolens worden draaischijf fietspadennetwerk. Hotel en brasserie blazen nieuw leven in oud complex", in: Het Nieuwsblad, 15.07.2008.
"Werkzaamheden 's Hertogenmolens schieten op", in: Robnet, 16.10.2008. Inge Bosschaerts (IBO),
"Edgard Goedleven ereburger", in: Het Nieuwsblad / De Standaard, 03.12.2009.
Dirk Van de gaer, "Stadsbestuur van Aarschot uiterst tevreden met toegekende financiering en stand van zaken werken aan Pater Raskin-kade. Wellicht al in het voorjaar van 2011 opening van wandelkade langs Aarschotse Demer", in: Het Nieuwsblad, 21.01.2010
Aarschot. 's-Hertogenmolens. www.thuisindestad.be/
Dirk Van de gaer, "Topmonument houdt opendeur. Opendeurdagen 's Hertogenmolens", Het Nieuwsblad, 31.05.2010.
"Restauratie 's Hertogenmolens Aarschot afgerond", in: Robnet.be, 11.06.2010.
Inge Bosschaerts, "'s Hertogenmolens beginnen aan tweede leven. Molen op Demer is nu hotel en brasserie", Het Nieuwsblad, 12.06.2010.
Dirk Van de gaer, "Thema van de vier elementen gefocust op de watermolens in Aarschot", Het Nieuwsblad, 11.09.2010.
Dirk Van de gaer, "2010 is weer voorbij, 2011 wordt een nieuwe uitdaging: jaaroverzicht. Beste wensen voor iedereen in 2011", Het Nieuwsblad, 01.01.2011.
Inge Bosschaerts (IBO), "Opnieuw architectuurprijs voor renovatie 's Hertogenmolens", Het Nieuwsblad, 27.10.2011.
Inge Bosschaerts, "Aarschot wordt Molenstad", Het Nieuwsblad, 07.12.2011.
Bjorn Maeckelbergh, "'Mysterieuze man met corona' opgesloten in driesterrenhotel en 24 op 24 bewaakt door zes agenten", Het Laatste Nieuws, 25.02.2021.
Kristien Bollen, "Nog steeds twee agenten in quarantaine door 'mysterieuze man' die in driesterrenhotel verblijft", Het Laatste Nieuws, 25.02.2021.
Alain Trappeniers & Dirk Van de gaer, "Driesterrenhotel is dicht, op één gast na: agenten houden de wacht bij agressieve coronapatiënt in quarantaine op hotelkamer", Het Nieuwsblad, 25.02.2021.
Alain Trappeniers & Dirk Van de gaer, "Politie houdt wacht bij agressieve coronapatiënt... in quarantaine in driesterrenhotel", Het Belang van Limburg, 25.02.2021.
Harald Scheerlinck, "Ronddolende coronapatiënt verplicht in isolatie in Aarschots hotel met politiebewaking", www. vrt.be/vrtnws (25.02.2021)
Bibliografie: Dominique Vanpée (SIWE vzw), Lieven Denewet
|
Aarschot, Vlaams-Brabant
